Ψυχολογία: το Περιοδικό της Ελληνικής Ψυχολογικής Εταιρείας (Dec 2019)
Κοινωνικές κατασκευές της ιδεολογίας: Ομάδες εστίασης νέων συζητούν για τις πολιτικές «κρίσεις» του ελληνικού κράτους
Abstract
Η μελέτη της πολιτικής ιδεολογίας στην κοινωνική και πολιτική ψυχολογική έρευνα είναι εξ’ ορισμού κομβικής σημασίας. Η υπάρχουσα έρευνα, μεταξύ άλλων, έχει εστιάσει στους τρόπους με τους οποίους παράγονται και εδραιώνονται ιδεολογικές αναπαραστάσεις, στη σχέση αυτών με την πολιτική συμπεριφορά και στις επιπτώσεις τους στην κοινωνική αναπαραγωγή. Επιπλέον, εργογραφία που υιοθετεί κυρίως την κριτική κοινωνική λογοψυχολογική προσέγγιση έχει επικεντρωθεί στις ιδεολογικές λειτουργίες του λόγου, θεσμικού και καθημερινού. Ωστόσο, αν και η σύνδεση της πολιτικής ιδεολογίας με τον καθημερινό λόγο είναι προφανής, έχει αμεληθεί η μελέτη της έννοιας αυτής ως ένα ξεχωριστό «ρητορικό αντικείμενο». Η παρούσα έρευνα επικεντρώνεται στη χρήση της έννοιας «πολιτική ιδεολογία» στον καθημερινό λόγο και στη διερεύνηση των ενδεχόμενων λειτουργιών που επιτελεί η επίκλησή της. Θεωρώντας το μεταβαλλόμενο πολιτικό σκηνικό του ελληνικού κράτους πρόσφορο για τη μελέτη αυτού του ζητήματος, διενεργήθηκαν 6 ομάδες εστιασμένης συζήτησης με νέους από 18 έως 30 ετών, γύρω από τους άξονες της οικονομικής «κρίσης», του προσφυγικού ζητήματος και της ανόδου της ακροδεξιάς. Με βάση τα ευρήματα της ανάλυσης, που χρησιμοποιεί τα αναλυτικά εργαλεία της Κριτικής Κοινωνικής Λογοψυχολογίας και της Ρητορικής, η ιδεολογία χρησιμοποιείται από τους συμμετέχοντες/ουσες ως ρητορικός πόρος σε δύο κεντρικά επιχειρηματολογικά πλαίσια, εντός των οποίων εντοπίζονται περισσότερες επιχειρηματολογικές γραμμές. Το πρώτο αφορά την ερμηνεία της πολιτικής/εκλογικής συμπεριφοράς. Το δεύτερο πλαίσιο εμπεριέχει την πραγμοποίηση της ιδεολογίας και την αναπαράστασή της «στη θεωρία». Οι διαφορετικές αναπαραστάσεις της ιδεολογίας συζητιούνται σε σχέση με τη δυνατότητα δράσης και αλλαγής που συνεπάγονται, αλλά και την ευθύνη που αποδίδουν στα δρώντα πολιτικά υποκείμενα
Keywords
