تحلیل تطبیقی ویژگی‎های جمعیتی در سکونت‏گاه‏‎های رسمی و غیررسمی شهر سنندج

Abstract

سکونتگاه‌های غیررسمی چالشی بنیادین در شهرنشینی نو به شمار می‏روند. در برخورد با این چالش، رویکردها و برنامه‏های گوناگونی به‏کار گرفته شده است، ولی بسیاری از برنامه‏ها به دلایل گوناگون ازآن گونه نبود شناخت ویژگی‏های این سکونتگاه‌ها به‌ویژه ابعاد جمعیتی با کامیابی همراه نبوده است. بررسی‎ها نشان می‎دهد ابعاد اسکان در سکونتگاه‏های غیررسمی در سنندج بسیار فراتر از میانگین کشوری است و بیش از نیمی از جمعیت شهر را فرا گرفته است. هدف این نوشتار واکاوی شاخص‏ها و ویژگی‎های جمعیتی در سکونتگاه‌های غیررسمی و همسنجی آن با دیگر سکونتگاه‌های شهر سنندج است. این پژوهش یک بررسی توصیفی و از گونه اکتشافی است و با کمک داده‏های ثانویه (اطلاعات سرشماری در سال‎های 1385، 1390 و 1395) درباره محله‎های سنندج به نتیجه رسیده است. دستاوردها نشان می‎دهد که بیشترین دگرگونی‌های جمعیتی شهر سنندج دربرگیرنده حجم، آهنگ رشد جمعیت و مهاجرت در سکونتگاه‌های غیررسمی شکل می‏گیرد. افزون بر این، از دید ویژگی‎های ایستای جمعیت شامل تراکم در خانوار، تراکم در زمین، چگونگی آموزش، بار تکفل و چندوچونی اشتغال گونه‌ای ناپایداری و نبود توازن در میان سکونتگاه‌ها برپاست که همگی می‏توانند زمینه‎ساز نمایان شدن دیگر چالش‌های شهری باشند. راهکار سیاستی نوشتار این است که در فراهم‎آوری و پیشبرد یک رویکرد فراگیر برای برنامه‏ریزی و مدیریت بر پایه بهسازی و بازآفرینی این سکونتگاه‌ها، توجه به ویژگی‎ها و شاخص‎های جمعیتی آنها بایسته و بنیادین است. نتایج این مقاله، علاوه بر نشان دادن ابعاد و ویژگی‎های مختلف جمعیت در مناطق و محلات سنندج، درس‎های مهمی را برای برنامه‎ریزان و سیاست‎گذاران در مورد سیاست‎های توزیع مجدد جمعیت و مدیریت شهری ارائه می‎دهد.

Keywords

• شاخص‏های جمعیتی
• ویژگی‎های ایستای جمعیت
• سکونتگاه‌های رسمی
• سکونتگاه‌های غیررسمی
• شهر سنندج