Şark Medreselerinde Toplumsal Cinsiyet Anlayışı: Diyarbakır Seydaları Üzerinden Betimsel Bir Analiz

Abstract

Medreseler,Türkiye’nin Doğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde asırlardırgeleneksel dinî düşüncenin merkezleri olarak faaliyette bulunmuş kurumlardır.Bu kurumlar, günümüzde resmi bir statüleri bulunmamasına karşın bölgedeki etkigücünü korumakta ve geniş bir toplumsal kesime hitap etmektedir. Bu kurumlardatemel dinî otorite, “seyda” olarak adlandırılan, saygı gören ve topluma bazıalanlarda yön veren kimselerdir. Seydaların din anlayışları ve dinle ilişkilibelirli konulara yaklaşımları, bölge halkının ilgili konular bağlamındaki geneltutumunun tespitine de imkan tanımaktadır. Bu nedenle, bu çalışmada Seydalarörneklem zemini olarak belirlenmiştir. Çalışmanın üzerine kurulu olduğu anatema ise, toplumsal cinsiyet ve din ilişkisidir. Çağdaş İslam düşüncesindeüzerinde en fazla tartışılan konulardan biri olan bu tema, din sosyolojisininde temel ilgi alanlarındandır. Bu çalışmaya yansıyan hususlar, din sosyolojisizaviyesinden ve Diyarbakır ilindeki bazı Seydalar üzerinden toplumsal cinsiyetve din ilişkisini tespite yönelik bir araştırmanın bulgularıdır. Araştırmadaverilerin toplanması sürecinde nitel bir araştırma yöntemi izlenmiş, bunlarınortaya konulması ve sunulması noktasında da betimsel bir üslup benimsenmiştir.

Keywords

• sociology of religion
• gender
• madrasah
• seyda
• understanding of religion
• din sosyolojisi
• toplumsal cinsiyet
• medrese
• seyda
• din anlayışı