معنویت اسلامی در بستر سازمان: تحلیل کیفی بر بیانات مقام معظم رهبری

Abstract

معنویت، استعداد روحی نامحدودی است که در ارتباط با خدا شکوفا می‌شود‌. معنویت یعنی راز و نیاز با خدا، روحیه، فکر و اخلاص با تکیه بر عنصر ایمان و اعتقاد راسخ و پایدار، جهت آماده‌سازی برای میدان عمل و مجاهدت و مقابله با دشمنان انقلاب اسلامی که دستاورد آن بصیرت باشد. هدف اصلی پژوهش، تبیین معنویت سازمانی از منظر مقام معظم رهبری است. پژوهشگرانی که به بررسی مبانی معنویت پرداخته‌‌اند، از پژوهش‌های غربی جهت تبیین معنویت بهره برده‌اند. به همین علت، توسعه این رویکرد به جوامع اسلامی درست نیست. معنویت سازمانی، یکی از عناصر اصلی در نیروهای مسلح محسوب می‌شود که تبیین آن بر دیدگاه مقام معظم رهبری، می‌تواند کمک شایانی به فرماندهان و مدیران تصمیم‌‌گیر جهت ارزیابی وضعیت نیروهای مسلح انقلاب اسلامی‌کند. جهت تبیین معنویت سازمانی، از روش نظریه داده‌‌بنیاد مبتنی بر بیانات مقام معظم رهبری استفاده شد. کلیدواژه معنویت، بین نیروهای مسلح به عنوان سازمان مورد مطالعه بررسی شد. جهت اعتبارسنجی از گروه کانونی و دلفی استفاده شد. نتایج تحلیل‌‌ها نشان داد معنویت سازمانی دارای ماهیت معنویت، تعالی سازمانی، پیامدهای معنویت، حفظ و نگه‌داشت معنویت و ضد معنویت می‌‌باشد که در محیط انقلاب اسلامی اثرگذار است. ماهیت معنویت مبین اخلاص، ایمان، تقوا، بصیرت، تهذیب نفس، فضایل اخلاقی، مجاهدت، معرفت، ولایت‌مداری، ایستادگی، ارتباط با خدا و استمداد الهی است. تعالی سازمانی شامل وفاداری، عمل‌گرایی، سازماندهی، مدیریت سرمایه انسانی، هویت سازمانی و اعتماد است. پیامد معنویت سازمانی، شامل آرمان‌‌های انقلابی، موفقیت و پیشرفت، عدالت، همراهی خدا و اقتدار مادی و معنوی است. بر مبنای نتایج تحقیق، معنویت راهی برای تهذیب نفس، با دنبال کردن اهداف خدایی و احترام به ارزش‌‌‌‌ها و فضایل اخلاقی جهت اتصال به خداوند تبارک و تعالی، کامل شدن انسان و رسیدن به معرفت و بصیرت است.

Keywords

• معنویت
• معنویت سازمانی
• نیروهای مسلح
• رهبر معظم انقلاب
• مدیریت اسلامی