Şehbenderzâde Filibeli Ahmed Hilmi’nin Eserlerinin Kök Değerler Açısından İncelenmesı̇

Abstract

Şehbenderzâde Filibeli Ahmed Hilmi, yazılarında ahlâk ve terbiye sorununa millî, dinî, vatanî yönden ve en önemlisi gelecek nesiller bakımından çareler aramaktadır. Bu yönüyle yazar araştırmamıza konu olmuş, yazarın zikredilen arayışının ürünü olan eserlerinin değer aktarımında kullanılabilecek ürünler olabileceği düşünülmüştür. Şehbenderzâde Filibeli Ahmed Hilmi’nin eserlerinin çoğunda terbiye öne çıkmaktadır. Olayların, terbiye edilen kahramanların yaşam koşulları ve eğitimleriyle yoğun bir ilişkisi olduğu görülür. Bu bakımdan Şehbenderzâde Filibeli Ahmed Hilmi’nin değer aktarımı bakımından önemi göz önünde bulundurularak eserlerinin kök değerleri yansıtma durumu, araştırmanın amacı olarak belirlenmiştir. Araştırma, nitel araştırmanın doğasına uygun bir şekilde yürütülmüş betimleyici nitel bir araştırmadır. Verileri doküman analizi tekniğinden faydalanılarak elde edilen araştırmada, Şehbenderzâde Filibeli Ahmed Hilmi’nin “Â’mâk-ı Hayâl”, “Öksüz Turgut”, Bütün Hikâyeleri” ve “Bâtınîler İblis Behmen” adlı eserleri Türkçe Dersi Öğretim Programı’nda (2019) yer alan kök değerler esas alınarak incelenmiştir. Araştırmanın veri analizi gerçekleştirilirken betimsel analiz tekniği kullanılmış, eserlerde yer alan kök değerlerin sıklığı tespit edilerek her eser için farklı bir tablo oluşturulmuştur. Ardından incelenen kitaplardan alıntılanan örnek cümlelerle birlikte veriler yorumlanarak raporlaştırılmıştır. Araştırmada elde edilen sonuçlara göre, Şehbenderzâde Filibeli Ahmed Hilmi’nin incelenen eserlerinde, sevgi ve saygı değerlerinin en sık tekrar edilen kök değerler olduğu tespit edilmiştir. Bunun yanı sıra vatanseverlik, dostluk ve adalet gibi kök değerlerin farklı eserlerde ön plana çıktığı belirlenmiştir. Buna karşın dürüstlük ve sorumluluk değerlerinin eserlerin genelinde diğer değerlere nazaran daha az sıklıkta tekrarlandığı görülmüştür. Şehbenderzâde Filibeli Ahmed Hilmi’nin incelenen eserleri değer öğretimi bağlamında ele alındığında “Â’mâk-ı Hayâl” eserinde saygı ve sevgi; “Öksüz Turgut” eserinde sevgi ve vatanseverlik; “Bütün Hikâyeleri” eserinde sevgi, vatanseverlik ve saygı; “Bâtınîler İblis Behmen” eserinde ise adalet ve dostluk değerlerinin öne çıktığı tespit edilmiştir. Araştırma sonucunda söz konusu eserlerin ilgili bölümlerinin ders kitaplarında yer alarak farklı değerlerin öğretiminde kullanılabileceği sonucuna ulaşılmıştır.