نقد تحلیل و زیبایی شناسی متون (Jun 2021)
نقد ترجمه منظوم شواربی از غزل اول و سوم حافظ بر پایه الگوی گیدئون توری
Abstract
بسیاری از آثار برجسته ادبیات فارسی به زبان عربی ترجمه شده است؛ از جمله این آثار میتوان به ترجمه دیوان حافظ اشاره کرد، که توسط مترجم توانمند مصری، امین الشواربی به عربی بازگردانده شده است. این ترجمه، چهارده غزل از غزلهای شیوای خواجه شیرازی را به منظوم ترجمه کرده و باقی را به نثر برگردانده است. با توجه به دشواری ترجمه منظوم و عدم برقراری تعادل لازم میان متن مبدأ و متن مقصد، ضرورت دارد تا چنین ترجمههایی با رویکردهای مقصدگرایانه ارزیابی گردد که الگو و تئوری گیدئون توری بر حسب این رویکرد شکل گرفته است. در این تئوری به بررسی ترجمه و تغییرات سازنده و مخرب آن در چندین لایه پرداخته میشود. بدینسان پژوهش حاضر، با توجه به دشواری ترجمه منظوم و اهمیت خاص غزلیات حافظ، که از زبان و تعبیر متفاوت برخوردار است، به بررسی ترجمه منظوم "امین الشورابی" از غزل اول (ألا یا أیها الساقی...) و سوم (اگر آن ترک شیرازی...) حافظ، در پرتو دیدگاه مقصدگرایانه گیدئون توری میپردازد. یافتههای پژوهش نشان میدهد، ترجمه منظوم کاریست بس دشوار که سبب بروز لغزشهای فروانی میشود، امین الشواربی در مجموع ستودنی عمل کرده است و لغزشهای ترجمه منظوم وی متناسب با تئوری مقصدگرایی گیدئون توری که جواز استفاده از برخی تفاوتها را به مترجم میدهد، اندک است. اما این ترجمهها، در برخی موارد از تغییرات مخربی برخوردار است و موجب از بین رفتن زیباییهای متن و وارونه کردن معانی و محتوایی ابیات شده است که نمیتوان بسادگی از این خطاها چشم پوشی کرد.
