İlahiyat Tetkikleri Dergisi (Dec 2018)
Mushaf’ı Basmak veya Müslüman Dünya Üzerinde Güç ve Otorite Kurmak
Abstract
Bu makalede Mushaf basımı ve uluslararası politika ile olan ilişkisi ele alınmaktadır. Arşiv belgeleri ve gazete haberleri gibi tarihi malzemeler kullanarak, bu makale Avrupa ve Osmanlı İmparatorluğu gibi dünya güçleri arasında geröekleşen çatışmada Mushaf Basımının rolünü ortaya koymaktadır. Dolayısıyla bu çalışma üç örnek üzerene yoğunlaşmaktadır. Birincisi Avrupada basılan özellikle Kırım Savaşı sonrası 1787 yılında Rusya basılan Mushaf ile Fıransızler tarafından Mısır'ın işgali sonrası 1789 yılında ve Afrika'nın işgali sonrası da 1830 yılında basılan Mushaf örneğidir. Birer Avrupa Sömürgeci güçleri olarak Rusya ve Fransa kendilerini sömrgeleşmiş Müslümanlar üzerinde yeni liderler olarak kurgulamaya çalıştılar. İkinci örnek ise İran'da basılan Mushaflardır. Mushaf basımı İranlıllarca devam ederken, Osmanlılar da Mushaf basımında Gayr-i Müslim ve Sünni olmayanların elleriyle tahrif edilmesi ve değiştirilmesine yol açabileceği korkusuna karşı korunması gereken bir mesele olarak algılamışlardır. En önemli diğer örnek ise, İngilizlerin Hindistan gibi sömürge altına aldıkları İslam topraklarında Halife İkinci Abdulhamid'e karşı ayaklanma başlatmak için yaptıkları kara propagandadır. Osmanlılar mushaf basımına karşı matbaa kurma ve kontrol mekanizması inşa ederek Müslümanların gerçek liderlerinin kendileri olduğu konusunda bir açıklık getirmek için bazı politikalar geliştirdiler. Sonuç olarak bu çalışma Mushaf basımının Osmanlılar, Avrupa devletleri ve İran arasında gerçekleşen Müslümanların üzerinde bir güç ve otorite elde etme çabasını ortaya koymaktadır.
Keywords
