سیاست علم و فناوری (Dec 2016)
بررسی نقش سازمان‌های پژوهش و فناوری در نظام ملی نوآوری؛ مطالعه موردی پژوهشگاه صنعت نفت ایران
Abstract
تاکنون کمتر پژوهشی به بررسی نقش مؤسسات تحقیقاتی و سازمان‌های پژوهش و فناوری در نظام نوآوری پرداخته است. در مقاله پیش‌رو نخست به بررسی نقش دانش در اقتصاد دانش‌محور پرداخته شده و سپس نقش مراکز تحقیقاتی در نظام نوآوری و ساماندهی اکوسیستم نوآوری مورد بررسی قرار گرفته و بر اساس آن، چارچوبی برای بررسی وضعیت موجود و جایگاه مطلوب نقش‌آفرینی این‌گونه مؤسسات ارائه شده است. در مرحله بعد پژوهشگاه صنعت نفت به عنوان یکی از اصلی‌ترین سازمان‌های پژوهش و فناوری صنعت نفت کشور در کانون توجه قرار گرفته است. بدین منظور پرسشنامه‌ای طراحی و نظرات 109 نفر از صاحب‌نظران گردآوری و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. با استفاده از آزمون T یک نمونه‌ای، معنی‌داری شاخص‌ها به اثبات رسید و مشخص گردید که فاصله معنی‌داری میان وضعیت موجود و جایگاه مطلوب نقش‌آفرینی پژوهشگاه وجود دارد. به علاوه نتایج نشان داد که پژوهشگاه برای نیل به وضعیت مطلوب باید سه کارکرد "انتشار دانش و فناوری"، "تأمین مالی و تسهیل نوآوری" و "سیاست‌گذاری" (کارکردهایی که در متون این حوزه به عنوان کارکردهای اصلی مؤثر در شکل‌دهی اکوسیستم نوآوری شناخته می‌شوند) را در کانون توجه قرار دهد. بر این اساس، فعالیت‌های آتی پژوهشگاه صنعت نفت باید به گونه‌ای برنامه‌ریزی شود که این سازمان به نهاد ایجادکننده اکوسیستم نوآوری در صنایع نفت، گاز و پتروشیمی تبدیل گردد.
