Erciyes İletişim Dergisi (Jan 2019)
Eleştirel Söylem Çözümlemesi Bağlamında Haber Metinlerinin İncelenmesi: Pippa Bacca Cinayeti Örneği
Abstract
Haber metinlerinin, sosyal mekanizmaları toplum adına gözetleyen ve şeffaf olarak sunan bir yapıya sahip olduğu düşünülmektedir. Ancak bu durum egemen gücün medyayı tekeline almasıyla birlikte uzun sürmemiş ve haber üreticilerine ele aldıkları konuları meşrulaştırıcı bir güç vermiştir. Eleştirel yaklaşımlar ise, iktidarın medya aracılığı ile gerçekleştirdiği bu meşrulaştırmaya karşı çıkmaktadır. Medya metinlerinin, haberlerin toplumsal iktidarın kurulmasındaki rolü söylem çözümlemesi ile sunulmaya çalışılmaktadır. Söylem çözümlemesi ile dilin ve temsilin nasıl üretildiğinin yanı sıra, temsil, anlam, iktidar arasındaki ilişkiler, kimlikler ve öznelliklerin oluşumu incelenmektedir. Eleştirel söylem analizi, güç, hâkimiyet, hegomanya, sınıf farkı, cinsiyet, ırk, ideoloji, ayrımcılık, çıkar, kazanç, yeniden oluşturma, dönüştürme, gelenek, sosyal yapı ya da sosyal düzen gibi temaları ön plana çıkaran ve araştırma alanı olarak bu konuları işleyen söylem analizi yöntemidir. Bu bağlamda çalışma, Türkiye’de öldürülen İtalyan sanatçı Giuseppina Pasqualino (Pippa Bacca) ile ilgili yazılı basında çıkan haberlerin farklı gazetelerde eleştirel söylem çözümlemesi açısından ne şekilde ele alındığını incelemek amacıyla oluşturulmuştur. Çalışma kapsamında Teun A. van Dijk’ın eleştirel söylem çözümlemesi modeli kullanılmıştır. Van Dijk, eleştirel söylem analizinde sosyobilişsel yaklaşımının kurucusudur, bu yaklaşım eleştirel söylem çözümlemesinin sosyo psikolojik yönüne aittir ve sosyal temsil kuramına dayanmaktadır. Van Dijk; biliş, söylem ve toplum arasında etkileşim kurmaktadır ve güce erişim sağlama araçları olarak söylemin kontrolüne odaklanmaktadır. Daha çok stereotipleşme, etnik kötüye kullanım ve egemen gruplara direnme ile ilgilenmektedir.
Keywords
