پژوهشنامه علم سنجی (Jan 2024)
تحلیل نقشه علمی و مصورسازی پژوهش‌های منتشرشده در نشریه پژوهش در یادگیری آموزشگاهی و مجازی با استفاده از رویکرد تحلیل شبکه های اجتماعی
Abstract
هدف: یکی از راه‌های ارزیابی تحقیقات علمی و پژوهشی در هر حوزه‌ای، تحلیل نقشه علمی آن است. استفاده از رویکردهای تحلیل شبکه‌های اجتماعی، تکنیکی مناسب برای رسم نقشه علمی و تحلیل آن است. این رویکردها به‌خوبی می‌توانند ساختار شبکه‌های علمی حوزه مورد نظر را نشان دهند.روش‌شناسی: در این مطالعه با استفاده از روش‌های تحلیل شبکه و تحلیل هم‌رخدادی واژگان، شبکه علمی مجموعه مقالات منتشرشده در نشریه «پژوهش در یادگیری آموزشگاهی و مجازی» از سال انتشار تا اکنون مورد تحلیل و واکاوی قرار گرفته است. شبکه‌های مختلف علمی مقالات، از جمله هم‌نویسندگی، بین‌دانشگاهی و درون‌دانشگاهی، هم‌معنایی مقالات و هم‌رخدادی واژگان، مورد تحلیل قرار گرفته است. برای خزش و پیش‌پردازش داده‌ها از زبان PHP و برای تحلیل‌های مبتنی بر شبکه و مصورسازی شبکه‌های مختلف از زبان پایتون و نرم‌افزار گفی استفاده شد. همچنین برای محاسبه ماتریس‌های مجاورت هر شبکه از روش TF-IDF استفاده شده است.یافته‌ها: نتایج تحلیل هم‌رخدادی واژگان نشان میدهد که موضوعاتی چون رضایت‌مندی، روان‌شناسی و هیجانی‌یابی بیشتر از سایر زمینه‌ها به آنها پرداخته شده است. شبکه هم‌نویسندگی با درجه 2.881 نشان میدهد هر نویسنده با سه نویسنده دیگر در نگارش مقاله مشارکت داشته است. میانگین ضریب خوشه‌بندی نویسندگان در شبکه هم‌نویسندگی 0.685، فشردگی شبکه 936/0 و تعداد اجتماعات 83 را نشان داد. همچنین بیشترین تعداد مقاله با همکاری سه نویسنده و پس از آن چهار و پنج نویسنده نوشته شده است.نتیجه‌گیری: نتایج به‌دست‌آمده نشان میدهد مقالات منتشرشده در نشریه دارای پراکندگی موضوعی متنوعی است. خوشه‌بندی شبکه هم‌تألیفی نشان داد نویسندگان مقالات بیشتر تمایل به تشکیل گروه‌های علمی کوچک در قالب دانشگاه‌ها یا پژوهشکده‌های سازمان متبوع خود دارند. در این خصوص دو دانشگاه پیام نور و آزاد اسلامی بیشترین تعداد مقاله با هم‌تألیفی درون‌دانشگاهی داشته‌اند که در این میان شبکه هم‌تألیفی دانشگاه پیام نور ساختاری جالب و قابل توجه را نشان داد که در آن تمایل به همکاری بین اعضای دانشگاه در مقایسه با گروه‌های مستقل بسیار بیشتر است.
Keywords
