Paedagogia Christiana (Jan 2020)
Subjectivity Squared. On the Similarity between the Methodological Postulates of Alfred Schütz and Florian Znaniecki regarding Christian Pedagogy
Abstract
Podmiotowość podniesiona do kwadratu. O podobieństwie między metodologicznymi postulatami Alfreda Schütza and Floriana Znanieckiego w odniesieniu do pedagogiki chrześcijańskiej „Podmiotowość podniesiona do kwadratu” to kategoria z zakresu metodologii utworzona przez autora tego artykułu na potrzeby niniejszych analiz, odnosząca się do pewnego strukturalnego aspektu procedury badań społecznych, obecnego w różnych stanowiskach i koncepcjach przedstawicieli nauk humanistycznych i społecznych. Aspekt ten uwidacznia się przede wszystkim w jednoczesnym uwzględnieniu podmiotowości badanych ludzi (jednostek, grup i całych społeczności) i badaczy, powiązanych różnymi relacjami z badanymi. Termin „podmiotowość drugiego stopnia” odwołuje się do dwóch innych sformułowań. Pierwszym jest określenie A. Schütza o „podmiotowości drugiego stopnia”. Autorem drugiego jest J. Szacki – polski socjolog, autor znanej i obszernej monografii z zakresu historii myśli socjologicznej – który analizując twórczość F. Znanieckiego, użył sformułowania „współczynnik humanistyczny podniesiony do kwadratu” (w matematyce wielkość podniesiona do kwadratu, czyli do potęgi drugiej, jest wielkością drugiego stopnia). Głównym celem artykułu jest ukazanie szczególnego znaczenia podmiotowości w koncepcjach badań humanistycznych i społecznych A. Schütza i F. Znanieckiego, w kontekście przedmiotu zainteresowań i zadań pedagogiki chrześcijańskiej. Rozważania są przeprowadzone w oparciu o założenia metody logicznej analizy i rekonstrukcji czynności badawczych oraz ich kodyfikacji, a także metody analizy i krytyki literatury źródłowej. Niniejszy artykuł podejmuje problemy metateoretyczne i metodologiczne. Dwa pierwsze punkty prezentują odpowiednio wybrane postulaty koncepcji badań humanistycznych i społecznych A. Schütza i F. Znanieckiego w aspekcie eksponowanej w nich roli podmiotowości. W punkcie trzecim są ukazane podobieństwa pomiędzy wybranymi elementami tych koncepcji. W ostatnim punkcie podjęta jest próba odpowiedzi na pytania, w jakim stopniu koncepcje A. Schütza i F. Znanieckiego mogą być inspiracją dla badań współczesnej pedagogiki chrześcijańskiej, odnoszących się do problematyki podmiotowości. Przedsięwzięcie wskazywania podobieństw w obu koncepcjach ma związek z pedagogiką chrześcijańską w dwóch wymiarach: teoretycznym i metateoretycznym. W wymiarze teoretycznym tytułowa kategoria „podmiotowości podniesionej do kwadratu” wpisuje się w postulaty (metodologiczne) pedagogiki chrześcijańskiej. W wymiarze metateoretycznym porównywanie to można uznać za zadanie własne pedagogiki chrześcijańskiej, której jednym z celów jest poszukiwanie elementów integrujących poznanie naukowe.
Keywords
