Universal Journal of History and Culture (Apr 2020)
Doğulaşma ve Edebiyat
Abstract
Doğu dünya görüşlerinden etkilenen Batının kültürel Doğulaşmaya maruz kaldığını ve buna bağlı olarak dünya edebiyatı okurlarının yaklaşımlarında değişiklik yaşandığı gözlemlenmektedir. Doğu merkezli roman yazarlarının Batı’daki satışlarının istatistiksel olarak incelenmesi veya Batılı okurlar tarafından Doğu kültürü hakkında popüler konuları incelemek yerine, bu makale, Edebi Doğulaşma teorisini savunmak için batıda çok satan Orhan Pamuk’un eserlerini uygun bir örnek olarak ele almıştır. Pamuk’un, Batılı okuyucular tarafından benimsenmesi ve popüler eserlerindeki Doğu kültürünün değerlerini yansıtması, küresel olarak dünya edebiyatının az bilinen kültürlerine artan ilginin bariz bir örneğidir. Bu anlamda, bu makalede enine boyuna savunulan ‘Edebi Doğulaşma’ teorisi ve Batı dünya görüşlerinin Doğu dünya görüşleriyle ihtilât edilmesi, en açıklayıcı örneklerle ortaya koyulmuştur. Şimdilerde örnek gösterilen edebi eserler bile bu geçiş dönemini veya oryantasyon dönümünü doğru anlamamızı sağlamış değillerdir. Hatta daha az eleştirilmeye maruz kalan edebi eserlerden örnek göstermek bile, bu oryantasyon sürecini doğru algılamamızı sağlayamayabilir. Örneğin, başlıkta ‘harem’ kelimesi ile süslenen romanlar Batılı okuyucular tarafından oldukça rağbet görmesi ve üstelik buna benzer egzotik başlıklar ile yayınlanan eserler, kitabın Batı ülkelerinde iyi satış oranını garantiliyor. Ancak bu şekilde başlıklara dayanarak, sonuca varmak yanıltıcı olabilir. Bu nedenle, Doğulaşmanın temel işlevlerini edebi bir çalışmada, edebi teoriler ile belirtmek, bu ve ya benzer bir terimin sübvansiyonunu kolaylaştırır. Metinlerarasılık gibi edebiyatta baskın olan teorilerden yararlanan Pamuk, eserlerinde gizli olan Batı ve Doğu dünya görüşlerini kıyaslayarak, farklı bir şekilde her birinin tanımına yol açmaktadır.
