İstanbul Aydın Üniversitesi Dergisi (Jan 2015)
SULTANAHMET MEYDANI VE BİR TASARIM ELEMANI OLARAK SU
Abstract
Bir kentin yaşanabilir olması yeşil ve açık alanların miktarı ile belirlenmektedir. Yeşil alan sistemi içerisinde yer alan su elemanları, kentlerin estetik ve işlevsel donatı elemanlarıdır. Hayatın varlığı ve sürekliliği bağlamında kritik bir öneme sahip olan bileşenlerden biri olarak su, insan ve insanın biçimlendirdiği, yapılandırdığı mekânlar üzerinde, geçmişten günümüze değişen öncelikler uzamında son derece belirleyici olmuş, hatta tarih boyunca su, insan yaşamının temel elemanlarından biri olmuş; deniz ve nehirler birçok yerleşkeye hayat vermiş ve genellikle yer seçimlerinin ana nedenlerinden biri olmuştur. Uzun yıllar gerçekleşen yapılaşma sonucunda durgun hale gelen kent ortamında su, bulunduğu ortamdaki mikroklimayı dengelemek, mekâna canlılık kazandırmak, aktif ve pasif rekreasyonel aktivitelere imkân sağlamak amacıyla bir tasarım elemanı olarak kullanılmıştır. Su, bütün kentsel peyzajlar için temel bir nitelik olup çeşmelerin, fıskiyelerin ve kaskatlı suların faaliyetleri, doğanın en hoş şelalelerin görsel ve işitsel seremonisini yansıtmaktadır. Zamanla bütün bu estetik ve fonksiyonel etkiler suyun kentsel mekânda yoğun olarak kullanılmasına yol açmış, en çok kullanım olanağını da meydanlarda bularak kentsel mekânda yerini almıştır. Çünkü kentsel yaşamın geçtiği en önemli açık mekânlardan biri olan meydanların tasarımlarında, su elemanlarının önemli bir öğe olarak kullanılmasının nedeni, yoğun kent dokusu içinde görsel ve zihinsel bir rahatlama sağlamaları, birçok estetik ve işlevsel özelliğe sahip olmalarıdır. Meydanlarda önemli bir görsel odak oluşturmalarının yanı sıra, su elemanları çıkardıkları sesle çevredeki trafik gürültüsü gibi istenmeyen sesleri perdelerken, havaya karışan su zerrelerinin yarattığı serinlik ile de sıcak havalarda iklimsel konforu sağlamaktadır. Çalışmamız kapsamında öncelikle İstanbul meydanlarından su öğesini barındıran meydanların araştırma ve analizi yapılmış, yapılan araştırmalar sonucunda Sultanahmet Meydanı barındırdığı su öğeleri kapsamında çalışma alanları olarak seçilmiştir. Çalışmada Sultanahmet meydanının genel bir tarihçesi verilerek, kullanılan su öğelerine değinilmiş ve bu su öğelerinin tasarım açısından kullanım şekilleri ve sebepleri irdelenmiştir.
