واکاوی دگرگونی‌های خانوادگی در فرایند گذارِ زندگی مشترک زنان و مردان با کمک نظریه داده‌بنیاد

Abstract

این جستار یک مطالعه توصیفی ـ تحلیلی بود که با هدف واکاوی دگرگونی‌های خانوادگی زندگی مشترک زنان و مردان به روش کیفی، با راهبرد نظریه داده‌بنیاد مورد بررسی قرار گرفت. جامعه آماری تمامی مردان و زنان متأهل شهر تهران بودند که پژوهشگر با توجه به هدف خود با استفاده از نمونه‌گیری غیراحتمالی هدفمند و نمونه‌های در دسترس نمونه‌های خود را انتخاب کرد. در نهایت تعداد 19 نفر در این فرایند مشارکت داشتند. ابزار گردآوری داده‌ها پرسشنامه باز و مصاحبه حضوری بود، پرسش‌های مقدماتی زیر نظر استاد راهنمای رساله دکتری تهیه شد. روش تجزیه و تحلیل داده‌ها طی فرایند کدگذاری باز، محوری و اصلی انجام گرفت. در نتیجه فرایند کدگذاری، در نهایت پدیده اصلی با عنوان دگرگونی‌های خانوادگی با موضع‌گیری‌های ناهمسو مفهوم‌سازی شد که شامل مقوله‌های محوری برداشت‌های دوگانه از دگرگونی خانوادگی و سازگاری و پذیرش اجباری دگرگونی‌ها مقوله‌بندی شد. مشارکت‌کنندگان علل، زمینه‌ها و شرایط مداخله‌گر متفاوتی را در شکل‌گیری این دگرگونی‌های خانوادگی عنوان کرده‌اند که به پیامدهای متفاوتی انجامید. این پیامدها در مقوله اصلی تغییر الگوهای پذیرفته‌شده خانوادگی با مقولات محوری فردگرایی مدرن، دگرگونی کارکردمحور و تغییر نقش‌ها مقوله‌بندی شد. البته مشارکت‌کنندگان از استراتژی‌های متفاوتی برای مواجهه با این دگرگونی‌ها استفاده کردند که در فرایند کدگذاری در دو مقوله محوری درک موقعیت و ابعاد خانواده مفهوم‌سازی شد.

Keywords

• دگرگونی‌های خانوادگی
• زنان و مردان متأهل
• نظریه‌ی داده‌بنیاد