اطلاعات جغرافیایی (Jan 2011)
بررسى نقش اشکال و فرآیندهاى ژئومورفولوژیکى در تشکیل مصالح ساختمانى با تأکید بر سنگدانه ها
Abstract
سنگدانه ها(1) بعنوان بخشى از مصالح ساختمانى، شامل مواد سختى مانند ماسه، گراول و سنگ لاشه هستند که بعد از ترکیب با مواد چسبنده دیگر، مى توانند در ساخت بتون، ملاط و گچ ساختمانى و در زیرسازى راه ها و راه آهن ها، پل ها، تونلها، سدها، فرودگاه ها و دیگر اهداف ساختمانى بکار روند. تحقیق حاضر، تشکیل، پراکندگى و توزیع سنگدانه ها را در ارتباط با لندفرمها و فرایندهاى ژئومورفولوژى مورد بررسى قرار مى دهد. نتیجه این تحقیق نشان مى دهد که بخش زیادى از منابع سنگدانه، در لندفرمهاى رودخانه اى یا محیط هاى آبرفتى مانند بسترهاى رودخانه اى فعلى و قدیمى، محل تقاطع رودخانه ها، پادگانه هاى آبرفتى جدید، و بخش هایى از مخروط افکنه ها تشکیل مى شوند. در محیطهاى یخچالى، اشکالى مانند دشت هاى یخ آبرفتى، کام ها، اسکرها از مناطق مستعد تشکیل و اکتشاف سنگدانه ها محسوب مى شوند. در مناطق ساحلى، رسوبات فلات قاره و رانه هاى ساحلى و برخى اشکال ژئومورفولوژیکى قدیمى، و تلماسه ها در مناطق بیابانى داراى قابلیت اکتشاف منابع سنگدانه اى هستند. در کمب ها یا طاقدیس هاى فرسایش که جنس سخت در بالا و جنس سست در پایین قرار داشته باشد، پهنه هاى بزرگى از واریزه ها تشکیل مى شود که در صورت تازه بودن و یا هوازدگى ضعیف، می تواند منبع بسیار خوبى براى استخراج سنگدانه باشد. همچنین فرایندهاى ژئومورفولوژى مانند هوازدگى، میزان فرسایش و انتقال مواد آوارى، تخریب فیزیکى و شیمیایى، و همچنین عوامل زمین ساختى و تحولات ژئومورفولوژیکى نیز نقش بسیار مهمى در تشکیل، پراکندگى و کیفیت سنگدانه ها و مصالح ساختمانى ایفا مى کنند.
