Хабаршысы. Экономика сериясы (Apr 2015)
Қазақстандағы халықты әлеуметтік қорғаудың адрестік әдісін енгізу механизмі. Механизм внедрения адресного подхода к социальной защите населения в Казахстане
Abstract
Қазақстандағы мұқтаж жандарға әлеуметтік көмек көрсету жүйесінің тиімсіздігі және әлеуметтік шығындар тек әлеуметтік саясаттың (ең алдымен, зейнетақы) дәстүрлі бағыттарында ғана жұмсалғандықтан, абсолютті кедейлік жағдайы, тіпті, статистикалық мәліметтерде де жақсармай отыр. Абсолютті кедейліктің симметриялық жойылмауының негізгі себебі, қаржының бөлінуі мұқтаждық деңгейіне қарап емес, әлеуметтік топқа қарап бөлу болып отыр. Нормативтік-құқықтық шектеулер бүгінгі таңда адрестік әлеуметтік көмекті еңгізуге мүмкіндік бермеуде. Ол ең мұқтаж топты анықтап, категориялық жәрдемақыларды және әлеуметтік сақтандырудың классикалық жүйесін жаңа жүйеге ауыстырар еді. Бұл әлеуметтік көмектің адрестік жүйесіне өтуді кезең-кезеңімен жүзеге асыру қажеттілігі мен мұқтаждық деңгейін бағалау жүйесі негізінде адрестік әлеуметтік көмекті енгізу кезеңдері қарастырылады. Адрестік әлеуметтік көмекті енгізудің орталықтандырылмаған тәсілдеменің оң жақтарын ескере отырып, әлеуметтік көмек әлеуметтік келісімшарт негізінде ғана беріледі, ол өз кезегінде еңбекке қабілетті жұмыссыз адамдардың әлеуметтік бейімдеуін қарастырады. В статье рассмотрен механизм внедрения адресного подхода к социальной защите населения в Казахстане. В ней определяется, что в результате наращивания расходов по традиционным направлениям социальная политика (прежде всего пенсии) перестает способствовать даже статистическому улучшению ситуации с абсолютной бедностью. Основной причиной того, что рост расходов на социальную политику не приводит к симметричному сокращению абсолютной бедности, является выделение ресурсов на основе принадлежности граждан к определенной категории (поддержка статусных групп), а не на основе определения нуждаемости. Нормативно-правовые ограничения в настоящее время не позволяют быстро внедрить адресную социальную помощь, основанную на проверке на нуждаемость, которая бы заменила действующие категориальные льготы и классическую систему социального страхования. Это предполагает определенную этапность внедрения адресной системы социальной помощи. Автор определяет и обосновывает эти этапы внедрения адресной социальной помощи на базе системы оценки нуждаемости, опираясь в основном на децентрализованный подход.
