رتبه بندی عوامل موثر بر مخاطرات شغلی در معادن زیرزمینی با روش نقشه شناختی فازی و تئوری اعداد Z

Abstract

صنعت معدنکاری صنعتی پرخطر است که در زمینه بهداشت محیط و ایمنی معدنکاران و کارکنان خود با چالش‌هایی اساسی روبه‌رو است و همه ساله تعدادی زیادی از نیروی کار معادن دچار آسیب‌های شدید جسمانی می‌شوند و یا جان خود را از دست می‌هند. برای کنترل حوادث، کاهش مخاطرات، افزایش امنیت و سلامت معدنکاران و کاهش تلفات انسانی شناسایی مهمترین عوامل موثر بر مخاطرات شغلی در معادن زیرزمینی اهمیت ویژه‌ای دارد. در این مطالعه فهرستی از 21 عامل رایج در وقوع حوادث معادن زیرزمینی شناسایی و در سه دسته اصلی عوامل مستقیم، عوامل مربوط به محیط کار و عوامل سستماتیک طبقه‌بندی شد. این عوامل با قرار گرفتن در چهارچوب نقشه شناختی فازی ارزیابی شدند و اثرات علی و معلولی بین آن‌ها مشخص شد. برای رفع عدم قطعیت روابط علی و معلولی بین مفاهیم از تئوری اعداد Z استفاده شد و ارتباطی قابل اعتماد و با قطعیت بالا به‌دست آمد. در نهایت، این ارتباطات با قرار گرفتن در یک الگوریتم یادگیری ترکیبی شبیه‌سازی شدند و پس از انجام 30 بار شبیه‌سازی، وزن نهایی هر عامل به‌دست آمد. نتایج نشان داد که عامل ریزش با وزن 999/0 بیشترین تاثیر و عامل عدم آگاهی از خطرات با وزن 641/0 کمترین تاثیر را در وقوع حوادث معادن زیرزمینی دارند. عامل ریزش در کنار عوامل دیگری مانند نقض قوانین ایمنی، نبود برنامه‌ریزی، نبود مدیریت ریسک، شیوه‌های کاری ناایمن، عدم شناسایی خطر، اشتباهات فردی، نبود نظارت و حسابرسی و نبود مدیریت تعمیر و نگهداری در ایجاد مخاطرات شغلی موثر است.

Keywords

• مخاطرات
• معدنکاری زیرزمینی
• ایمنی و بهداشت
• تئوری اعداد z
• الگوریتم ترکیبی یادگیری
• نقشه شناختی فازی