درک زنان از موانع و تسهیل‏ کننده‏ های موفقیت: مطالعه‌ای داده ‏بنیاد

Abstract

با وجود افزایش چشمگیر زنان در آموزش عالی، شکاف درخور توجهی در فعالیت‏های اجتماعی‌ـ اقتصادی زنان به‌عنوان مظاهر موفقیت در زندگی امروزین همچنان وجود دارد. هدف از مطالعة حاضر، فهم موانع و تسهیل‏کننده‏های موفقیت زنان است. در قالب مطالعه‌ای کیفی با رویکرد داده‏بنیاد با زنان 30 تا 40 سالة ساکن در شهر مشهد مصاحبه‏های نیمه‌ساختاریافته انجام شد. بر پایة نمونه‏گیری نظری و هدفمند، مصاحبه‏ها تا دست‌یابی به اشباع نظری ادامه یافت و درنهایت با 25 نفر مصاحبه شد. داده‏ها پس از انتقال به نرم‏افزار تحلیل کیفی مکس‏کیودی‏ای با شیوة کدگذاری داده‏بنیاد برساخت‌گرا تحلیل شد. یافته‏ها در قالب هشت مقوله بازنمایی شد که عبارت‌اند از: «جامعه‏پذیری تک‏بعدی و محدود‏سازی بیرونی»، «محدودیت چشم‏انداز شغلی»، «نبود حمایت مالی و خانوادگی»، «کمبود آموزش‏های مهارت‏محور»، «فشار نقش خانه‏داری»، «تمرکز بر توانمندی‌های شخصی»، «دسترسی به تحصیلات دانشگاهی» و «فرصت فضای مجازی». مقولة مرکزی با عنوان «محدودیت و دوگانگی‏ نقش» نام گرفت. یافته‏ها حاکی از این‏ است که نظام‏های درهم‏تنیدة اجتماعی‌ـ فرهنگی که هویت افراد را شکل می‏دهد زنان را درگیر چرخه‏ای از یادگیری در رابطه با تأثیرات نظام‏مند کرده‏است؛ به‌طوری‌که مشارکت‏کنندگان ساختارهای معناسازی مورد نیاز برای پالایش تأثیرات تبعیض‏آمیز را توسعه می‏دهند. می‏توان گفت که نظام اجتماعی توانسته فرصت‏های جدیدی برای زنان فراهم کند، اما وزن مؤلفه‏های اجتماعی جنسیتی همچنان بالاست و این فرصت‏ها تحقق پیدا نکرده‏اند.

Keywords

• جنسیت
• زنان
• تسهیل‏کننده‏ها
• فرصت‏ها
• موانع
• موفقیت