Sudan’da Tasavvufî Hayatın Şekillenmesine Kâdiriyye Ve Şâziliyye Tarikatlarının Etkisi

Abstract

Sudan tasavvufî hayatın etkili olduğu ülkelerden biridir. Ülkede İslâm’ın yayılışı daha çok tarîkat erbabının gayretleri sonucu gerçekleşmiştir. Tarîkatlar zaviye teşkilatları ile Sudan’da geniş halk kitlelerin beklentilerine cevap veren öncelikli kurumlar olarak dikkat çekmektedir. Bölgede tarih boyunca hakim olan tarîkatlar özellikle Kâdiriyye ve Şâziliyye olmuştur. Her iki tarîkat da farklı kol ve şubeleri ile Sudan’da İslâmî kültürün şekillenip gelişmesinde öncelikli rol oynamışlardır. Kâdiriyye ve Şâziliyye tarîkatlarına mensup dervişler Sudan coğrafyasını baştan sona gezmek, halkın arasına karışmak, halkın beklentilerine cevap vermek, farklı kesimlerin kaynaşmasına öncülük etmek suretiyle bölgenin müspet manada gelişimine katkı sağlamışlardır. Kâdiriyye ve Şâziliyye zâviyeleri gerek konumları gerekse işlevsellikleri bakımından canlılıklarını korumuş, ilim ve ticaret merkezi olarak görülmüşlerdir. Kâdiriyye ve Şâziliyye meşayıhı Sudan Müslüman hanedanlıklarının başarılı olmasında, merkezi otoritelerin tesisinde, İslâm’ın yayılmasında, İslâmî bilincin uyanmasında irşad faaliyetleriyle öncülük etmişlerdir. Makalemizde Kâdiriyye ve Şâziliyyenin Sudan’da faaliyet yürüten şubelerini ve önde gelen meşayıhını ele almaya çalıştık. Sudan’daki tasavvufî atmosferin şekillenmesinde Kâdiriyye ve Şâziliyyenin etkisini ele almaya çalıştık.