بررسی شاخص‌های فتوسنتزی و بیوشیمیایی کلزا در پاسخ به نانواکسید مولیبدن و رژیم‌های مختلف کم‌آبیاری

Abstract

به‌منظور بررسی اثر نانواکسید مولیبدن بر شاخص‌‌های فتوسنتزی، صفات بیوشیمیایی و عملکرد کلزای پاییزه تحت تنش‌خشکی انتهای فصل، آزمایشی به‌صورت کرت‌های خردشده در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 98-1397 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه محقق اردبیلی اجرا گردید. تیمارهای آزمایشی شامل آبیاری (آبیاری کامل و قطع آبیاری از مرحله گلدهی تا انتهای فصل) به‌عنوان کرت اصلی و محلول‌پاشی با نانو‌اکسید مولیبدن (صفر (شاهد)، 25 و 50 میلی‌گرم در لیتر) به‌عنوان کرت فرعی بودند. نتایج نشان داد که تنش خشکی موجب کاهش معنی‌دار میزان رنگریزه‌های فتوسنتزی، فلورسانس بیشینه (Fm)، فلورسانس متغیر (Fv)، حداکثر کارایی کوانتومی فتوسیستم II (Fv/Fm) و عملکرد دانه و افزایش فلورسانس کمینه (F0) گردید. کاربرد 25 میلی‌گرم در لیتر نانواکسید مولیبدن سبب شد تا میزان کلروفیل a، b، کلروفیل کل و کاروتنوئید‌ به‌ترتیب 25.81، 24.88، 25.57 و 17.67 درصد نسبت به شاهد 1فزایش یابد. نانواکسید مولیبدن از طریق کاهش 11.37 درصدی F0 و افزایش Fv (7.22 درصدی)، موجب بهبود حداکثر کارایی کوانتومی فتوسیستم II و عملکرد دانه در شرایط آبیاری کامل و تنش خشکی شد. بیشترین فعالیت آنزیم‌های کاتالاز و پراکسیداز با کاربرد 25 میلی‌گرم در لیتر نانواکسید مولیبدن حاصل‌ شد که به‌طور معنی‌داری بیشتر از شاهد بود. در شرایط تنش‌خشکی، محتوای پرولین بوته‌های محلول‌پاشی شده با غلظت‌های 25 و 50 میلی‌گرم در لیتر نانواکسید مولیبدن به‌طور معنی‌داری بیشتر از شاهد بود. به‌طور کلی، اگرچه محلول‌پاشی بوته‌های کلزا با غلظت‌های مختلف‌ نانواکسید مولیبدن در کاهش خسارات ناشی از تنش‌خشکی انتهای فصل تأثیر مثبت و معنی‌داری داشتند، ولـی بیشـترین افزایش در صفات فتوسنتزی، و بیوشیمیایی در تیمــار 25 میلی‌گرم در لیتر نانواکسید مولیبدن حاصل شد.

Keywords

• آنزیم‌های آنتی‌اکسیدانت
• رنگریزه‌های فتوسنتزی
• فلورسانس کلروفیل
• نانوذرات