Yaman Koray’ın “Mola”sında Doğa Algısı

Abstract

Doğa ile insan arasındaki ilişki sanatın ortaya çıkışına kaynaklık etmiştir. Edebiyatta doğanın taklidi ile başlayan bu ilişki, mitolojik öykülerle devam etmiş, sonrasında da romantizm ve realizmin etkisi altında şekillenmiş, günümüze yaklaştıkça şehirleşme ve modernizm kavramlarıyla değerlendirilmeye başlamıştır. Türk edebiyatında da benzer bir seyir izleyen doğa algısı, halk şiirlerinde pastoral bir bakış açısıyla kendisini göstermiş, Tanzimat Dönemi’nde romantizm etkisindeki betimlemelerde ortaya çıkmış, Servet-i Fünûn’da ise realist bir tavır takınmıştır. Doğaya karşı geliştirilen bu gerçekçi tutum, şehirleşme ve modernleşmenin etkisini hissettirdiği 1970’li yıllara kadar devam eder. Bu çalışmanın konusu, Yaman Koray’ın 1970’te kaleme aldığı Mola isimli romanındaki doğa algısıdır. Erdek’in Narlıköy isimli köyünde geçen romandaki doğa algısı, hem doğa - kent çatışması üzerinden hem de insanların doğaya ait farkındalıkları üzerinden verilir. Çatışmanın çözümlenmesi ve farkındalıkların ortaya çıkarılması için edebiyat alanında 90’lardan sonra yeni bir eleştiri yöntemi olarak ortaya çıkan ekoeleştiriden faydalanılmıştır. Böylelikle roman üzerinden kırsalda yaşayan insanların şehirleşmeye bakışı, modernizm ile şehirleşme arasındaki ilişki, bu ilişkinin insan ile doğa arasındaki mesafeyi ne yönde etkilediği, insanların doğaya ve çevrenin korunmasına dair farkındalıklarının ne düzeyde olduğu sorgulanmıştır.

Keywords

• yaman koray
• mola
• ekoeleştiri
• şehirleşme
• köy romanı