ارزیابی راهکارهای ارتقای بهره‌وری آب در محدوده بالادست و پایین دست شبکه آبیاری قزوین

Abstract

سازگاری با کم آبی نیازمند برنامه‌ریزی منسجم و هدفمند در ارتقای بهره‌وری آب است. در این پژوهش با تحلیل نقشه‌های بهره‌وری، راهکارهایی برای افزایش بهره‌وری به تفکیک محدوده شرقی و غربی شبکه ارائه و اولویت‌بندی شد. بهره‌وری آب زیست‌توده ناخالص از 8/0 تا 3 کیلوگرم بر مترمکعب و بهره‌وری آب زیست‌توده خالص از 7/1 تا 4 کیلوگرم بر مترمکعب به‌دست آمد. راهکارها در چهار دسته راهکارهای فنی، مدیریتی، تشکیلاتی و زراعی طبقه‌بندی شد. در تحلیل داده‌ها از شاخص‌های میانگین، انحراف معیار و آزمون t مستقل استفاده شد. بر اساس نتایج بدست آمده از محاسبه میانگین راهکارها، میزان اهمیت و تاثیر راهکارها برای بهبود بهره‌وری در دو محدوده بالادست و پایین‌دست شبکه به ترتیب 8/0± 08/4 و 75/0±26/4 (از امتیاز کل 5) بدست آمد که نشان‌دهنده این است که تاثیر این راهکارها در ارتقای بهره‌وری محدوده پایین‌دست شبکه بیشتر از محدوده بالادست شبکه می‌باشد. با آزمون t مشخص شد که تعدادی از این عوامل در محدوده شرقی و غربی شبکه دارای تفاوت معناداری هستند و می‌توان راهکارهایی به تفکیک بالادست و پایین‌دست شبکه برای ارتقای بهره‌وری ارائه داد. با تحلیل و بررسی نتایج بدست آمده از آزمون t مستقل، گویه‌های A2، A3، A6، A13 و A17، عوامل موثر بر بهبود بهره‌وری آب در پایین‌دست شبکه می‌باشند که با به‌کارگیری این عوامل در بالادست شبکه، می‌توان بهره‌وری آب را در این محدوده بهبود بخشید. نتایج پژوهش و رویکرد تحلیل بهره‌وری در مناطق بالادست و پایین‌دست، می‌تواند در برنامه‌ریزی ارتقای بهره‌وری آب در بخش کشاورزی مورد استفاده پژوهشگران و مدیران قرار گیرد.

Keywords

• بهره‌وری
• پایداری
• شبکه آبیاری و زهکشی
• مدیریت آب