Şiîliğin İran Topraklarında Egemenliği: Safeviler Öncesi Arka Plan ve Safevi Dönemi Şiîleştirme Politikaları

Abstract

İran’ın bir bütün olarak Şiîleşme tarihi, Safevi Devleti’nin kuruluşuna da-yanmaktadır. Şah İsmail’in, Safevi Devleti’ni kurduktan sonra yaptığı ilk iş, İsnâaşe-riyye Şiîliğini devletin resmi mezhebi ilan etmesi ve bunu o dönemde çoğunluğu Sünni olan halka dayatmasıdır. Safevi öncesi dönemde İran’ın büyük bir çoğunluğu Sünni olmakla birlikte Moğol işgalinden sonra özellikle Hülagu zamanında Tusi ve Muhakkık Hilli gibi Şiî ilahiyatçıların etkisiyle İmâmiyye Şiîliği kendine alan açabil-miştir. Kezâ o dönemde var olan tasavvufi hareketlerin Şiî karakterli oluşu da Şiîlik lehine bir gelişme olmuştur. Şah İsmail’in Şiîliği yerleştirmek için devreye soktuğu enstrümanlar; ezana yapılan ilaveler, hutbelerin on iki imam adına okunması gibi şekli uygulamalarla, İmâmiyye Şiîliğini bilen Irak bölgesinden Şiî Arap bilginleri İran’a getirmesi olmuştur.

Keywords

• İran
• Şiîlik
• İsnâaşeriyye
• Caferilik
• Safeviler
• Şah İsmail