BAŞKALE FAY ZONU’NUN TEKTONİK JEOMORFOLOJİSİ

Abstract

Başkale Fay Zonu (BFZ) Türkiye’nin güneydoğusunda, Şemdinli-Yükseova Fay zonu ile İran’ın kuzeybatısında bulunan Guilato–Siahcheshmeh–Khoy Fay sisteminin arasında yer almaktadır. Kuzeydoğuda Yavuzlar beldesinden başlayıp, güneybatıda Işıklar köyüne kadar devam etmektedir. Yaklaşık olarak K10°D ile K40°D arasında değişen doğrultulara sahip olan BFZ Işıklı, Ziraniş ve Çamlık faylarından meydana gelmektedir. Ötelenmiş dere yatakları, fay denetimli akaçlama sistemi (Çığılsuyu Irmağı gibi), faylar boyunca uzanan ve deformasyon geçirmiş alüvyon yelpazeleri, fay düzlükleri, Pliyo-Kuvaterner yaşlı volkanitler ve volkanik yapılar, oluşumunu günümüzde de sürdüren çatlak sırtı travertenler BFZ’nun aktif olduğunu gösteren morfotektonik özelliklerdir. Bu çalışmada bölgenin morfotektonik evriminde Başkale Fay Zonu’nun etkisinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu amaç içerisinde, morfotektonik analizler için çalışma alanının Sayısal Yükseklik Modeli üzerinde hipsometrik integral, drenaj havzası asimetrisi, vadi tabanı genişliğinin-vadi yüksekliğine oranı ve dağ cephesi kıvrımlılığı gibi morfometrik indisler üretilerek yorumlanmıştır. Morfometrik analiz sonuçlarına bağlı olarak, alanın son derece genç bir topoğrafyaya sahip olduğu ve aktif olarak yükseldiği görülmektedir. Bölgedeki yükselme hızının doğudan batıya doğru arttığı ve batı kesimlerinde yılda 0.5 mm’den fazla olduğu sonucuna varılmıştır.

Keywords

• Başkale Fault Zone
• Morphotectonic
• geomorphic indices
• uplift rates
• Eastern Anatolia
• Başkale Fay Zonu
• Morfotektonik
• jeomorfi k indis
• yükselme hızı
• Doğu Anadolu.