Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi (Sep 2020)
Hacıbektaş’ta Bir Ziyaret Yeri: Kadıncık Ana Evi
Abstract
Bu çalışmada, Nevşehir ili, Hacıbektaş ilçesinde yer alan Balım Evi olarak da bilinen Kadıncık Ana Evi tanıtılmaktadır. Daha önce Hacı Bektaş Veli Külliyesi ve diğer yapılarla ilgili çeşitli yayınlar yapılmış, ancak Hacı Bektaş Veli’nin, Hacıbektaş’a geldiği zaman kaldığı ev olduğu düşünülen Kadıncık Ana Evi ile ilgili detaylı bir çalışma yapılmamıştır. Bu nedenle bu çalışma ile, alana bir katkı sağlamak ve yapının Türk konut mimarisi ile Bektaşilikteki yerinin ortaya konulması amaçlanmıştır. Bu doğrultuda konu ile ilgili kaynak ve arşiv taraması yapıldıktan sonra yapı, mimari ve süsleme özellikleri dikkate alınarak incelenmiştir. İlk inşa tarihine dair bir bilgi bulunmamakla birlikte yapının Sır Odası bölümündeki kemer üzerinde yer alan kitabesinden 1896-97 ve 1974 tarihlerinde onarıldığı anlaşılmaktadır. Moloz taş ve kesme taş malzeme ile inşa edilen ev; dikdörtgen planlı, yan yana üç odadan oluşmakta olup önünde, içerisinde iki mezar taşı şahidesi bulunan genişçe bir bahçeye sahiptir. Genel itibariyle bölgedeki evler sofalı olmakla birlikte mevcut haliyle Kadıncık Ana Evi’nin sofası bulunmamaktadır. Yapı içerisinde Sır Odası ve Cem Odası’nın duvarları sıvalı olup kalem işleri ile bezelidir. İki oda arasında kalan Konuk Odası’nın duvarları ise sıvasızdır. Cem Odası duvarları üzerinde yer alan Batılılaşma dönemi etkileri taşıyan kalem işlerinin 1896-97 yılında yapıldığını, Sır Odası duvarları üzerinde yer alan kalem işlerinin ise 1974 yılında yapılan onarım sırasında yenilendiğini düşünmekteyiz. Her iki odanın da örtü sisteminde kullanılan Atkı kemer bölgede yaygın bir şekilde kullanılmaktadır. Bölgede atkı kemer üzerine bazen ahşap kirişli tavan, bazen de sal taşı konularak tonoz oluşturulduğu görülmektedir. Bu şekilde yapılan örtü sistemi genellikle toprak damla tamamlanmaktadır. Burada da Konuk Odası ahşap kirişli tavanla, Cem Odası atkı kemerli tonozla ve Sır Odası atkı kemerli ahşap kirişli tavanla örtülmüştür. Toprak dam ise sonradan kırma çatı ile kapatılmış olmalıdır. Tüm bu özellikleri ile yapı, Türk konut mimarisinin İç Anadolu Bölgesine özgü mimarisini barındırmakta olup, Bektaşi kültüründe önemli bir yer teşkil etmektedir.
Keywords
