مجله دانشکده پزشکی اصفهان (Aug 2015)
اثرات راهبردهای درمانی و اطلاعات دموگرافیکی روی احتمال عوارض بافت‌های طبیعی در رادیوتراپی سر و گردن از طریق مدل Lyman
Abstract
مقدمه: هدف از این مطالعه، ارزیابی اثرات راهبردهای درمانی و اطلاعات دموگرافیکی بیماران روی احتمال بروز عوارض در بافت‌های طبیعی در رادیوتراپی سر و گردن با استفاده از مدل Lyman بود. روش‌ها: این مطالعه، بر روی 78 بیمار مبتلا به سرطان سر و گردن که در طی سه سال گذشته دوره‌ی درمان آن‌ها به پایان رسیده بود، انجام گردید. در این تحقیق، از اطلاعات موجود بیماران در سیستم طراحی درمان CorePlan استفاده شد. در نهایت، احتمال آسیب وارده به بافت‌های طبیعی (بافت‌های در معرض خطر) از روی مقدار دوز رسیده به حجم‌های مورد نظر و همچنین، اندازه‌ی حجم تحت تابش آن‌ها با استفاده از مدل آماری (مدل Lyman) به کار رفته در NTCP (Normal tissue complication probability) سیستم طراحی درمانی CorePlan تعیین شد. از نرم‌افزار SPSS نسخه‌‌ی 20 برای تجزیه و تحلیل داده‌ها استفاده شد. در این مطالعه، از آمارهای توصیفی مانند میانگین و نسبت‌ها برای توصیف داده‌ها و همچنین از آزمون‌های Mann-Whitney، Kruskal-Wallis و ضریب همبستگی Spearman استفاده گردید. یافته‌ها: احتمال عوارض بافت‌های طبیعی به شدت تحت تأثیر موقعیت این بافت‌ها نسبت به تابش قرار دارد؛ به طوری که بین موقعیت تومور و احتمال عارضه‌ی تمامی بافت‌های طبیعی مجاور ارتباط معنی‌دار مشاهده گردید (050/0 > P). افزایش دوز با احتمال عارضه‌ی تیروئید ارتباط معنی‌داری نشان داد (004/0 = P)، اما بین گروه سنی بیماران، جنسیت بیماران، Stage تومور و نوع درمان یا احتمال عوارض بافت‌های طبیعی ارتباط معنی‌داری مشاهده نشد (050/0 < P). نتیجه‌گیری: بر اساس داده‌های این مطالعه، بین موقعیت تومور و احتمال عوارض بافت‌های طبیعی مجاور، ارتباط معنی‌داری مشاهده گردید که این امر، بیانگر تأثیر طراحی درمان بهینه و استفاده از تجهیزات مناسب رادیوتراپی در بهبود عوارض بیماران مبتلا به سرطان سر و گردن پس از تکمیل روند درمان می‌باشد. همچنین، هنگام استفاده از دوز تابشی بالا برای پرتودرمانی بیماران مبتلا به سرطان سر و گردن، بایستی تدابیری جهت حفظ تیروئید به خصوص مواقعی که تومور در گردن بیمار قرار دارد، در نظر گرفته شود.
