مدیریت خاک و تولید پایدار (Nov 2017)
تأثیر تلقیح باکتری حل‌کننده پتاسیم با شیل گلاکونیت‌دار بومی بر عملکرد و اجزای عملکرد گندم دیم در شرایط مزرعه‌ای
Abstract
سابقه و هدف: پتاسیم فراوان‌ترین عنصر غذایی پرنیاز در 15 سانتی‌متری لایه سطحی خاک است. میکاها، فلدسپارهای پتاسیم‌دار و ورمی‌کولیت‌ها سه گروه مهم از کانی‌های پتاسیم‌دار می‌باشند. ریزجانداران خاک نقش مهمی در چرخه طبیعی پتاسیم دارند، در نتیجه آنها می‌توانند به‌عنوان یک فناوری مکمل در بهبود جذب پتاسیم خاک توسط گیاه مورد استفاده قرار گیرند. کانی میکایی گلاکونیت به-عنوان یکی از منابع کودی پتاسیم مورد توجه قرار گرفته است. هدف از این پژوهش مطالعه تأثیر تلقیح باکتری حل‌کننده پتاسیم با شیل گلاکونیت‌دار بومی بر عملکرد و اجزای عملکرد گندم دیم در شرایط مزرعه‌ای بود.مواد و روش‌ها: پس از جداسازی و خالص سازی جدایه‌ها، سنجش شاخص‌های محرک رشدی انجام شد. براساس توانمندی حل-کنندگی پتاسیم جدایه مورد نظر برای استفاده در آزمون مزرعه‌ای انتخاب و به کمک آزمون 16S rRNA شناسایی گردید. کانی گلاکونیت از حوالی روستای آق‌تقه در بخش مراوه‌تپه استان گلستان جمع‌آوری و به آزمایشگاه بیولوژی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان انتقال داده شد. پس از خردایش، ذرات شیل گلاکونیت‌دار از الک 60 مش عبور داده شد. مطالعات XRD وXRF برروی کانی گلاکونیت خرد شده انجام گرفت. این پژوهش در قالب طرح کامل تصادفی با نه تیمار شامل: 1- تیمار شاهد 2- تیمار تلقیح باکتری+ گلاکونیت 3- تیمار تلقیح باکتری+ گلاکونیت+ مواد آلی 4- تیمار تلقیح باکتری+ مواد آلی 5- تیمار گلاکونیت+ مواد آلی 6- تیمار گلاکونیت 7– تیمار کود سولفات پتاسیم 8 - تیمار باکتری 9 - تیمار مواد آلی، در سه تکرار در سال زراعی 1395-1394در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان برروی گندم رقم کریم در شرایط دیم انجام گرفت. صفات اندازه‌گیری شده مزرعه‌ای شامل عملکرد و اجزای عملکرد گندم بود. یافته‌ها: آزمایشات مربوط به آنالیز ترکیب شیمیایی کانی گلاکونیت نشان داد که این کانی حاوی اکسید پتاسیم (2/3 درصد)، آهن و سایر عناصر ریزمغذی است که می‌تواند مورد استفاده گیاه واقع شود. براساس نتایج این پژوهش تیمار‌های آزمایشی اثر معنی‌داری (P<0.01) بر عملکرد دانه، عملکرد کاه و کلش و همچنین اجزای عملکرد دانه گندم داشتند. به‌طوری‌که بیشترین مقدار برای تعداد خوشه در متر مربع، تعداد دانه در خوشه، تعداد سنبلچه در خوشه، وزن هزار دانه، عملکرد دانه (5650 کیلوگرم در هکتار) و عملکرد کاه و کلش (9826 کیلوگرم در هکتار) در تیمار ترکیبی گلاکونیت، ماده آلی و باکتری مشاهده شد و کمترین مقدار برای این صفات در تیمار شاهد (3687 کیلوگرم در هکتار) بدست آمد. پس از تیمار ترکیبی گلاکونیت، ماده آلی و باکتری، تیمار‌های ترکیبی دو تایی نیز دارای اجزای عملکرد و عملکرد دانه بالاتری نسبت به تیمار‌های تنهایی خود بودند، همچنین نتایج این آزمایش نشان داد که در تیمار-های ترکیبی میزان جذب پتاسیم در دانه و کاه (67/133 و 27/ 40 کیلوگرم در هکتار) به‌طور معنی‌داری از سایر تیمارها بیشتر بود که این حاکی از آن است که گلاکونیت، ماده آلی و باکتری با اثر هم‌آفزایی که روی یکدیگر گذاشته و باعث افزایش میزان جذب در گندم شدند و بنابراین کانی گلاگونیت توانست در تأمین پتاسیم گیاه مؤثر باشد و باعث افزایش عملکرد گندم شود. نتیجه‌گیری: تجزیه واریانس و مقایسه میانگین‌ها نشان داد که تیمار ترکیبی مواد آلی- گلاکونیت- باکتری در مقایسه با کود سولفات پتاسیم باعث افزایش معنی‌دار عملکرد در سطح یک درصد نسبت به سایر تیمارها دارد. این بررسی نشان‌دهنده تأثیر قابل توجه باکتری-های حل‌کننده پتاسیم بر شیل گلاکونیت‌دار بومی در تأمین پتاسیم برای گیاه است و کانی گلاکونیت به‌تنهایی و یا همراه با تلقیح باکتریایی و مواد آلی توان آزادسازی پتاسیم را دارا بوده و می‌تواند به‌عنوان کود پتاسه بخشی از نیاز پتاسیمی گیاه را تأمین نماید.
Keywords
