تعیین مناسب ترین میزان آب مصرفی و نیتروژن ذرت دانه ای در شهر شیروان

Abstract

مقدمه: آب و نیتروژن به‌عنوان دو عامل اصلی محدودکننده دستیابی به حداکثر محصول در کشاورزی شناخته شده‌اند. به همین دلیل، استفاده از کود نیتروژن در افزایش محصولات کشاورزی سهم بسزایی دارد. با این حال، مصرف بی‌رویه این کودها ممکن است به‌ دلیل کارایی پایین آنها باشد. بنابراین، بررسی چالش‌های موجود در خصوص کمبود منابع آب و مدیریت نامناسب مصرف نیتروژن بسیار مهم است. در این پژوهش، با توجه به چالش‌های موجود در خصوص کمبود منابع آب و مدیریت نامناسب مصرف نیتروژن، بررسی صورت گرفته است. مواد و روش‌ها: این آزمایش در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشـگاه آزاد شیروان در سال‌های زراعی 1399 و 1400 اجرا شد. این آزمایش به‌صورت کرت‌های خرد شده نواری در سه تکرار و در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی انجام گرفت. سه سطح 50، 75 و 100 درصد نیاز آبی گیاه به‌‌عنوان کرت اصلی و پنج سطح صفر (N0)، 100 (N100)،200 (N200)، 300 (N300)، و 400 (N400) کیلوگرم نیتروژن در هکتار در کرت‌های فرعی در نظر گرفته شد.یافته‌ها: اکثر صفات مربوط به اجزای عملکرد در سال دوم مقادیر بالاتری نسبت به سال اول اجرای آزمایش داشتند. همچنین ارتفاع بوته، وزن دانه، تعداد ردیف در بلال و تعداد دانه در ردیف در تیمار 100 درصد نیاز آبی نسبت به تیمار 50 درصد نیاز آبی، برتری داشتند. تیمار کاربرد 400 کیلوگرم در هکتار کود نیتروژن، ارتفاع بوته 4/24 درصد، تعداد ردیف در بلال 6/24 درصد، دانه در ردیف 8/23 درصد، وزن صددانه 24 درصد، عملکرد بیولوژیک 2/24 درصد نسبت به تیمار عدم کاربرد کود نیتروژن برتری داشتند.نتیجه گیری نهایی: افزایش مصرف کود نیتروژن منجر به بهبود عملکرد و اجزای عملکرد گردیده است تنها عاملی که در اثر کاربرد مقدار آب بیش‌تر کاهش یافته است کارایی مصرف آب است. عملکرد دانه در شرایط 100 درصد نیاز آبی 38 درصد بیش‌تر از شرایط 50 درصد نیاز آبی بود. تفاوت بین دو تیمار 100 و 50 درصد نیاز آبی برای عملکرد بیولوژیک در سال اول 5/49 درصد و در سال دوم 24 درصد بود. همچنین با افزایش کاربرد کود نیتروژن، عملکرد دانه نیز روند افزایشی داشت با این حال به ویژه در سال دوم بین تیمار 300 و 400 کیلوگرم کود نیتروژن اختلاف آماری معنی‌داری مشاهده نشد بنابراین برای دستیابی به عملکرد مناسب مقادیر 300 کیلوگرم در هکتار قابل توصیه است. کارایی مصرف کود تحت تاثیر نیاز آبی قرار گرفت، به‌طوری که در مقدار مشخص کود نیتروژن (به‌طور مثال 100 کیلوگرم کود) کارایی مصرف نیتروژن در شرایط تامین 100 درصد نیاز آبی به‌طور معنی‌داری بالاتر از شرایط 50 درصد نیاز آبی بود. در تیمار کاربرد 100 کیلوگرم کود نیتروژن کارایی مصرف نیتروژن در تیمار 100 درصد نیاز آبی 5/111 و در تیمار 50 درصد نیاز آبی 3/74 کیلوگرم بر کیلوگرم بود و با کاهش مصرف آب، کارایی نیتروژن 33 درصد کاهش یافت. در شرایطی که آب کافی در اختیار کشاورزان برای آبیاری وجود ندارد نباید از کود نیتروژن به میزان بالا استفاده نمایند چون بازدهی چندانی ندارد و تنها منجر به آلودگی محیط زیست و هدر رفت سرمایه خواهد شد.

Keywords

• ذرت
• رگرسیون
• عملکرد و اجزای عملکرد
• کود نیتروژن
• نیاز آبی