روش شناسی علوم انسانی (Jul 2014)
جزمیت یا عقلانیتِ رویکرد تجربی ون‌فراسن؟
Abstract
کتاب رویکرد تجربی از آثار متأخر ون‌فراسن است که در آن هم بیان جدیدی از تجربه‌گرایی ارائه می‌کند و هم به تبیین نسبت آن با علم و دین می‌پردازد. رویکرد تجربی ون‌فراسن، که وجه بارز آن نگرشی منفی به متافیزیک است، قرار است در کنار معرفت‌شناسی جدید وی با عنوان اراده‌گرایی، که یک رویکرد غیرجزمی به عقلانیت است، دیدگاهی منسجم را نتیجه دهد. هدف مقالۀ حاضر این است که نشان دهد،این انسجام پایدار نیست؛ زیرا روایت جدیدِ ون‌فراسن از تجربه‌گرایی هنوز گرفتار رگه‌هایی از جزم‌گرایی است که تلاش برای رهایی از آن، باعث نزدیک شدن وی به رویکرد عقلانیت نقاد می‌شود، اما در این‌صورت مواجهۀ وی را با متافیزیک تحت تأثیر قرار خواهد داد. در پایان، ضمن بیان مواردی از تاریخ علم بر این نکته تأکید خواهد شد که تجربه‌گرایی نباید هویت خود را با ضدیت با متافیزیک گره بزند.
