Gelenekselin Ötesi -Sen’in Yapabilirlik Yaklaşımının Sosyolojik Bir Eleştirisi-

Abstract

İlk olarak Amartya Sen tarafından geliştirilen yapabilirlik yaklaşımı kalkınma, refah, yoksulluk, sosyal seçim kuramı, eşitsizlik ve adalet ile ilgilenmeyi amaç edinmiş bilim insanları ve siyasa yapıcılar tarafından sıklıkla başvurulan yeni bir değerlendirme çerçevesidir. Söz konusu yaklaşım, bireylere ve onları çevreleyen çok çeşitli sosyal/kurumsal farklılıklara ilişkin sosyolojik bir bakış açısını kullanarak, faydacı, liberteryen ve Rawlsçu sosyal adalet teorileri gibi kimi ana akım siyasal adalet yaklaşımlarını eleştirmektedir. Bu sebeple, ilgili literatürde sıklıkla “sosyolojik yönelim” olarak işaret edilmektedir. Bu çalışma, yapabilirlik yaklaşımının sosyal ve kurumsal çeşitliliklere işaret eden sosyolojik perspektifi daha çok rekabet halinde olduğu adalet teorilerini eleştirmek için kullandığını, fakat “bireylerin bir nedene dayalı olarak değer verdiklerini gerçekleştirebilmeleri” olarak ortaya koyduğu kendi özgün önerisinin analitik dokusunu oluşturmak için aynı sosyolojik bakış açısını kullanmadığını tartışarak, kendisine atfedilen bu özelliği tam anlamıyla hak etmediğini iddia etmektedir.

Keywords

• The capability approach
• social justice
• sociology
• Yapabilirlik yaklaşımı
• sosyal adalet
• sosyoloji