بررسی الگو و دینامیک رودخانه قره‌سو اردبیل محدوده پل سامیان تا سد سبلان

Abstract

در این پژوهش، مورفولوژی و تغییرات جانبی بازه‌ای از مجرای رودخانه قره‌سو (از پل سامیان تا سد سبلان) با چهار شاخص ضریب خمیدگی، زاویه مرکزی کورنیس، نرخ مهاجرت مجرا و روش ترانسکت طی دوره‌های زمانی 2000، 2010 و 2019 میلادی مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج حاصل از چهار شاخص ارزیابی شده، نشان می‌دهد که رودخانه قره‌سو در بازه مطالعاتی در بیشتر قسمت‌ها دارای الگوی مئاندری توسعه یافته می‌باشد. مئاندرهای منطبق بر دشت‌های منطقه عمدتاً از نوع مئاندرهای آزاد هستند و از پتانسیل زیادی برای توسعه و جابجایی برخوردار می‌باشند؛ در حالی که مئاندرهای بازه‌های کوهستانی از نوع محصور بوده و زاویه مرکزی این مئاندرها در طی دوره‌های زمانی مطالعاتی تقریباً ثابت باقی مانده است. همچنین نتایج تحقیق نشان داد که در طی 19 سال گذشته در مجموع 45/22 هکتار از اراضی حاشیه رودخانه قره‌سو در بازه مطالعاتی در نتیجه فرآیندهای فرسایشی از دست رفته‌اند. میانگین نرخ جابجایی طی سال‌های 2000 تا 2010 در حدود 5/0 متر در سال بوده است. مقدار این شاخص برای دوره زمانی 2010 تا 2019 به حدود 3/0 متر در سال کاهش یافته است. با توجه به محاسبات صورت گرفته، مقدار این شاخص در طی 19 سال گذشته (از سال 2000 تا 2019 میلادی) در حدود 4/0 متر در سال بالغ می‌شود. بنابراین پیشنهاد می شود اقدامات سازه‌ای و غیر سازه‌ای در نواحی مشخص شده در این تحقیق برای کاهش فرآیندهای فرسایشی و از بین رفتن اراضی طرفین رودخانه که عمدتا اراضی کشاورزی هستند، صورت گیرد.

Keywords

• مورفولوژی
• جابجایی جانبی
• سنجش از دور و gis
• قره سو
• اردبیل