بررسی تأثیر سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی بر سرریز فناوری به شرکت‌های سرمایه‌پذیر ایرانی

Abstract

سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی (FDI) از طرق مختلفی همچون فراهم آوردن بازارها و کانال‌های بازاریابی جدید، منابع ارزان‌تر، فناوری‌ها، محصولات، مهارت‌ها و روش‌های نوین تأمین مالی، تأثیرات مهمی بر کسب‌وکارها در سطح جهانی می‌گذارد. یکی از مهم‌ترین این آثار برای کشورهای میزبان می‌تواند سرریز فناوری از شرکت‌های بزرگ بین‌المللی به بنگاه‌های محلی باشد که ایران نیز به عنوان یک کشور در حال توسعه در 150 سال گذشته با این پدیده روبرو بوده است. با این حال در کشور، پژوهش‌های اندکی درباره نقش سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در سرریز فناوری انجام شده که مقاله حاضر برای پُرکردن بخشی از این خلاء به بررسی اثر میزان توانمندی‌های فناورانه شرکت‌های سرمایه‌پذیر بر ارتباط میان جذب سرمایه‌گذاری خارجی و فعال شدن کانال‌های سرریز فناوری (کانال‌های تقلید به واسطه مشاهده، آموزش، پیوند با تأمین‌کنندگان محلی، همکاری فناورانه با بنگاه‌های داخلی و جابجایی کارکنان) پرداخته است. به این منظور، مطالعه‌ای میدانی (از طریق مصاحبه و پرسشنامه) بر روی 100 شرکت خارجی سرمایه‌گذار در ایران در بازه زمانی سال‌های 1391 و 1392 صورت گرفته است. نتایج نشان داده‌اند که سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در ایران به صورت مستقیم تأثیری بر فعال شدن کانال‌های سرریز نداشته لیکن افزایش توانمندی‌های فناورانه شرکت‌های سرمایه‌پذیر به عنوان یک متغیر مداخله‌گر منجر به فعال شدن دو کانال سرریز یعنی تقلید به واسطه مشاهده و آموزش شده است.

Keywords

• سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی
• سرریز فناوری
• کانال‌های سرریز فناوری
• شرکت‌های سرمایه‌پذیر