تأثیر بیماری سوختگی فوزاریومی سنبله بر روی شاخص‌های کیفی جوانه زنی بذر گندم Triticum aestivum

Abstract

بیماری سوختگی فوزاریومی سنبله یکی از مهمترین بیماری‌های قارچی غلات دانه ریز در سراسر جهان است که نه تنها عملکرد را کاهش می‌دهند، بلکه از طریق تولید زهرآبه­های قارچی مختلف موجب کاهش کیفیت محصول می‌شود. هدف از این پژوهش، جداسازی و شناسایی عوامل بیماری سوختگی فوزاریومی سنبله و ارزیابی تأثیر آلودگی بذر با جدایه‌های مختلف Fusarium و تریکوتسین داکسی نیوالنول بر روی صفات مرتبط با جوانه‌زنی می‌باشد. به منظور شناسایی گونه‌های Fusarium عامل بیماری از بذور آلوده گندم از مزارع استان‌های زنجان، مرکزی، تهران، البرز، همدان، فارس، سیستان و بلوچستان، کرمانشاه و خوزستان براساس ضوابط انجمن بین‌المللی آزمون بذر نمونه‌برداری شد. سپس توانایی تولید تریکوتسین‌ها و حضور ژن‌های دخیل در تولید داکسی نیوالنول ردیابی و میزان تولید آن در محیط کشت برنج با روش کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا مورد ارزیابی قرار گرفت. در مجموع، 15 جدایه بر اساس ویژگی‌های ریخت‌شناختی و مولکولی متعلق به گونه‌های F. graminearum (12 جدایه) و F. culmorum (3 جدایه) شناسایی شدند. نتایج نشان داد که فقط 40 درصد جدایه‌های جداسازی شده توانایی تولید تریکوتسین‌ها داشتند و میزان تولید داکسی نیوالنول در محدوده 3500-1650 میکروگرم در کیلوگرم بود. نتایج آزمون جوانه‌زنی استاندارد نشان داد که تیمار بذر با جدایه‌های مختلف Fusarium به‌طور قابل‌توجهی روی شاخص‌های بنیه و جوانه‌زنی بذر تأثیر گذاشته و موجب کاهش کیفیت بذر و سلامت گیاهچه‌ها شدند. یافته‌های این پژوهش دیدگاه‌های جدیدی را درباره تأثیر میزان داکسی نیوالنول ترشح‌شده توسط جدایه‌های Fusarium بر روی خصوصیات کیفی بذر و میزان پیشرفت بیماری ارائه می‌دهد.

Keywords

• ببذرزاد
• بیماریزایی
• داکسی نیوالنول
• سلامت بذر
• قدرت تهاجم