Danisname Beşeri ve Sosyal Bilimler Dergisi (Sep 2022)
Yazılı ve Sözlü Tora’nın Teşekkül Sürecine İlişkin Genel Bir Değerlendirme
Abstract
Tanah, Yahudiliğin tarihini İsrail atalarına (patriyarklar) kadar geri götürse de bu dinin en önemli figürü kuşkusuz Musa’dır. Musa, İsrail halkını Mısır’daki kölelikten kurtarıp onları Vaad Edilmiş Topraklara kadar getirmiştir. Sina’da ilahi vahye muhatap olduktan sonra da “Şeriat Kitabı”nı (Tora) yazmıştır. Sadece Musa’ya indirilenlerin yazıldığı bu metin, kaybolduktan yüzyıllar sonra (M.Ö. VII. yüzyılda) Mabed’de bulunur. O günden sonra Yahudi dini düşünce ve pratiği Tora ile şekillenmeye başlar. Babil Sürgününden sonra Ezra, Tora’ya bazı antik dinsel gelenekler de ekleyerek yeni bir metin hazırlar ve bunu “Musa’nın Tora’sı” olarak takdim eder. Ketuvim ve Neviim kitaplarının eklenmesiyle birlikte kapsamıgenişleyen Tora, Tanah adı verilen yeni bir koleksiyona dönüşür. II. Mabed’in yıkılmasından sonra ortaya çıkan Rabbani Yahudiliğe göre ise Musa’nın Sina’daki vahyi sadece Yazılı Tora’yı değil, onun tefsiri mahiyetindeki Sözlü Tora’yı da kapsamaktaydı. İlahi otorite açısından eşit olan bu iki literatürden yazılı olan sabit ve değişmezken, Sözlü Tora dinamik yapısıyla gelişmeye (Mişna, Gemara ve ikisinin birleşimi Talmud) devam etmiştir. İkili Tora retoriği, Yahudi din adamlarına değişen şartlara göre ilahi yasaları revize etme imkânı sağlamıştır. Bu çalışmada öncelikle Tora kavramının anlamsal çerçevesi ortaya konulmuş, ardından Sözlü Tora'nın oluşum süreci ve Yazılı Tora ile olan ilişkisi ele alınmıştır.
Keywords
