بررسی تأثیر کاربرد میکوریزا و پلیمر سوپر جاذب بر خصوصیات مورفولوژیک ریشه و عملکرد نخود (Cicer arietinum L.) در شرایط دیم

Abstract

سابقه و هدف: گنجاندن بقولات در تناوب و کاهش مصرف کود شیمیایی مورد توجه محققان و کارشناسان است. چون می‌تواند نقش مهمی در باروری و حفظ فعالیت‌های بیولوژیک خاک، افزایش کیفیت محصولات کشاورزی و سلامت اکوسیستم داشته باشد. اهمیت استفاده از پلیمر سوپر جاذب و قارچ میکوریزا در کشت دیم به این دلیل است که سبب بهبود حفظ آب و تأمین عناصر برای گیاه می‌شوند. مواد و روش‌ها: آزمایش به‌صورت اسپلیت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در روستای زالی شهرستان دلفان استان لرستان اجرا شد. عوامل مورد بررسی شامل رقم (’آرمان‘ و ’آزاد‘ به‌عنوان فاکتور اصلی، کاربرد پلیمر سوپر جاذب (صفر (شاهد)، 100و 200 کیلوگرم در هکتار) و مصرف میکوریزا (صفر (شاهد) و 200 کیلوگرم در هکتار) به‌عنوان فاکتور فرعی بودند. یافته‌ها: ارقام از نظر صفات مورد بررسی تفاوت معنی‌داری باهم نداشتند. مصرف 200 کیلوگرم در هکتار پلیمر سوپرجاذب در مقایسه با شاهد سبب افزایش عملکرد بیولوژیک (9/5%)، عملکرد دانه (4/9 %)، طول ریشه (5/18%)، تعداد گره ریشه (7/19%) و حجم ریشه (9/21%) شد. نتایج نشان داد میکوریزا نیز عملکرد بیولوژیک (7/4 %)، عملکرد دانه (4%)، طول ریشه (8/12%)، وزن خشک ریشه (3/8 %) و حجم ریشه (7/11%) را افزایش داد. اثر متقابل سوپر جاذب و میکوریزا بر عملکرد بیولوژیک و دانه، طول ریشه و تعداد گره‌های ریشه معنی‌دار شد. نتیجه‌گیری: کاربرد پلیمر سوپر جاذب و میکوریزا هر یک به تنهایی سبب بهبود صفات ریشه و عملکرد دانه شد اما کاربرد همزمان این دو عامل اثر بیشتری بر عملکرد و صفات مورد بررسی داشت. با توجه به کمبود منابع آب در کشور، کاربرد همزمان میکوریزا و پلیمر سوپر جاذب در شرایط کشت دیم نخود می‌تواند علاوه بر بهبود عملکرد، بستر را برای دستیابی به کشاورزی ارگانیک و پایداری سیستم‌های کشاورزی و سلامت بیشتر محیط زیست مهیا سازد. یافته‌ها: ارقام از نظر صفات مورد بررسی تفاوت معنی‌داری باهم نداشتند. مصرف 200 کیلوگرم در هکتار پلیمر سوپرجاذب در مقایسه با شاهد سبب افزایش عملکرد بیولوژیک (9/5%)، عملکرد دانه (4/9 %)، طول ریشه (5/18%)، تعداد گره ریشه (7/19%) و حجم ریشه (9/21%) شد. نتایج نشان داد میکوریزا نیز عملکرد بیولوژیک (7/4 %)، عملکرد دانه (4%)، طول ریشه (8/12%)، وزن خشک ریشه (3/8 %) و حجم ریشه (7/11%) را افزایش داد. اثر متقابل سوپر جاذب و میکوریزا بر عملکرد بیولوژیک و دانه، طول ریشه و تعداد گره‌های ریشه معنی‌دار شد. نتیجه‌گیری: کاربرد پلیمر سوپر جاذب و میکوریزا هر یک به تنهایی سبب بهبود صفات ریشه و عملکرد دانه شد اما کاربرد همزمان این دو عامل اثر بیشتری بر عملکرد و صفات مورد بررسی داشت. با توجه به کمبود منابع آب در کشور، کاربرد همزمان میکوریزا و پلیمر سوپر جاذب در شرایط کشت دیم نخود می‌تواند علاوه بر بهبود عملکرد، بستر را برای دستیابی به کشاورزی ارگانیک و پایداری سیستم‌های کشاورزی و سلامت بیشتر محیط زیست مهیا سازد.

Keywords

• میکوریزا
• سوپر جاذب
• ریشه
• نخود