Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (Aug 2014)
ELEKTRONİK AĞIZDAN AĞIZA İLETİŞİM: TÜKETİCİ MOTİVASYONLARININ ANALİZİ
Abstract
Tüketiciler bir satın alma kararı vereceği zaman, kişilerarası etki ve ağızdan ağıza iletişim WOM en önemli bilgi kaynağı olarak ortaya çıkmaktadır. Günümüzde internet, tüketicilerin diğer tüketicilerden bilgi elde etmesini mümkün hale getirmiştir. İnternet aracılığıyla yayımlanan tüketici yorumları diğer birçok tüketici için ulaşılabilirdir. Bu yorumlar tüketicilerin başarılı ürün ve hizmet seçiminde önemli bir etkiye sahiptir. Bu aşamada çevrimiçi topluluklar, ürün veya hizmetler hakkında bilgi elde etme ve paylaşmaya olanak tanıyan bir kaynak olarak karşımıza çıkmaktadır.Turizm ürün ve hizmetleri deneyim ürünleri olduğundan, tüketicilerini öbür kaynaklara nispeten bilgi kaynağı olarak daha tecrübeli kişilere yönlendirmektedir. Turizm ürünlerinde tecrübe edilmeden değerlendirme yapmak imkânsızdır. Bu sebeple, tüketiciler diğerlerinin önerilerine güvenme ve ihtiyaç duyma eğilimi gösterirler. Turizm ürünü gibi deneme ürünlerine yönelik öneriler tüketiciler üzerinde oldukça etkilidir. Bu yüzden tüketici turizm hizmeti ya da ürünü satın alma kararı verirken kişiler arası etkileşim ve ağızdan ağıza iletişim WOM en önemli bilgi kaynağı olarak görülmektedir. Elektronik ağızdan ağıza iletişim eWOM tartışma forumları, bloglar, sosyal ağ siteleri ve fikir platformları gibi çeşitli internet kanalları vasıtasıyla yayılmaktadır. Bu kanallar vasıtasıyla tüketiciler, bir ürün veya hizmet hakkındaki yorumlarını, önerilerini ve şikâyetlerini bu platformlarda ifade edebilmektedirler.Elektronik ağızdan ağıza iletişime eWOM yönelik tüketici motivasyonları, eWOM ve WOM iletişiminin kavramsal yakınlıklarından dolayı, literatürde geleneksel WOM motivasyonları tarafından açıklanmaya çalışılmıştır. Yapılan bazı araştırmalar WOM iletişiminin çoğunlukla tüketicilerin tükettikleri ürün veya hizmetlerden beklediği tatmini sağlayamadığında ortaya çıktığını göstermiştir. Öte yandan bir başka grup araştırmacı ise olumlu WOM iletişiminin motivasyonları ile olumsuz WOM iletişimi motivasyonlarının birbirinden ayrıldığını vurgulamışlardır. Fakat yalnızca birkaç çalışma WOM davranışını, belirli güdülerle açıklamaya çalışmıştır. Bu araştırma Konya iline ziyarette bulunan yerli turistlerin katılımıyla gerçekleştirilmiştir. Çevrimiçi topluluklarda gerçekleşen elektronik ağızdan ağıza iletişim eWOM konusunu tüketici motivasyonları odağında analizni yapmak amacıyla gerçekleştirilen bu çalışmanın verileri yüz yüze görüşme tekniğiyle, 693 katıımcı üzerinde uygulanan soru formu ile toplanmıştır. Çalışmada elde edilen verilere uygulanan faktör analizi neticesinde, eWOM arama motivasyonları bilgi arama/sosyal oryantasyon, topluluk üyeliği ve mükafat; eWOM sağlama motivasyonları ise kendini geliştirme, sosyal fayda, platform yardımı ve olumsuz duyguların ortaya çıkışı olarak belirlenmiştir.
