Journal of Arabic Literature’ın Web of Science Veri Tabanına Dayalı Bibliyometrik Analizi

Abstract

Bu çalışmada Arap edebiyatı alanındaki akademik yayımcılıkta 50 yıllık bir geçmişe sahip Journal of Arabic Literature’in bibliyometrik analizi yapılmıştır. Kısaca JAL, özellikle Batı dünyasındaki Arap edebiyatına dair bilimsel çalışmalarda alanın en prestijli dergisi olarak kabul edilmektedir. 1970 yılında ilk sayısı yayımlanan JAL, 1683 yılında Jordaan Luchtmans tarafından kurulan dünyanın en köklü yayınevlerinden olan BRILL’in akademik yayım ağını oluşturan dergilerinden birisidir. 1988 yılına kadar yılda tek sayı yayımlayan dergi, bu yıldan itibaren yılda iki sayı yayımlamaya başlamıştır. 1992 yılında bu sayı 3’e, 2018’te ise 4’e çıkmıştır. Dolayısıyla kurulduğu günden bugüne kadar derginin toplam sayısı 126’ya ulaşmıştır. WoS verilerine göre 1975-2023 yılları arasında geçen 48 yılda toplam 916 yayın yayımlanmıştır. Toplamda 517 yazar JAL’da yayım yapmıştır. Tek yazarlı makale sayısı 496’dır. Uluslararası ortak yazarlık oranı, %0,655, makale başına atıf oranı 2,138, yıllık büyüme oranı ise % 0,79 olarak kayda geçmiştir. Bu çalışmanın amacı, bibliyometrik bir analizle Batı dünyasında Arap edebiyatı alanında kimlerin hangi konulara eğildiği, Arap edebiyatı alanındaki araştırmalara dair gelecekte neler çalışılabileceği hususunda bir fikir edinebilmektir. Çalışmada şu sorulara cevap aranmıştır: JAL’da yayımlanan makalelerin yıllara göre dağılımı nasıldır? JAL’da makale yayımlayan araştırmacılar en çok hangi ülke ve kurumlara aittir. JAL’da yayımlanan makaleler içerisinde en çok atıf alanlar hangileridir ve bu makalelerin konusu nedir? JAL’da en çok makale yayımlayan yazarlar kimlerdir? JAL’da makale yayımlayan Türk akademisyenlerin sayısı ve oranı nedir? JAL’da yayımlanan makaleler hangi dönem ve edebi tür etrafında yoğunlaşmaktadır? Çalışmada şöyle bir yöntem takip edilmiştir: Web of Science veri tabanından alınan Bibtex çıktısı çalışmanın veri setini teşkil etmiştir. Bu setin verileri, Bibliometrix uygulamasında işletilmiştir. Yıllar, yazarlar, kurumlar, yayınlar vb. parametreler esas alınarak çalışmanın başlıkları oluşturulmuştur. Nicel verilere dayalı bir nitel çalışma olduğu için bu makalede karma bir yöntem izlenmiştir. Çalışmada sonuç olarak şu bulgulara ulaşılmıştır: 50 yıllık bir geçmişe sahip olan derginin yıllar içindeki makale sayı dağılımı ve atıf alma durumuna bakıldığında derginin yayım hayatında ciddi bir istikrara sahip olduğu görülmüştür. Çalışmada kısmen işaret edildiği gibi JAL, editör ekibinin çevresini oluşturan akademik ortamın yakınlığını hissettiren bir dergi olarak gözlemlenmiştir. Dergide, baş editör ve onun çalıştığı Chicago Üniversitesi araştırmacılarının büyük bir katılımı söz konusudur. Yaptığımız araştırmanın elde ettiği en önemli bulgulardan birisi de JAL’ın ister şiir olsun ister nesir, modern Arap edebiyatı çalışmalarına öncelik vermiş olmasıdır. Dolayısıyla modern Arap şiir ve romanı kapsamındaki çalışmaları yayımlatmak için JAL’ın uygun bir adres olduğu rahatlıkla söylenebilir. JAL’da yayımlanan araştırma makaleleri şiir-nesir şeklinde genel bir tasnife tabi tutulduğunda araştırmacıların yarıdan fazlasının nesir türü eserleri incelemeyi tercih ettiği görülmüştür. Dergide sayıca önemli bir yekûn tutan kitap incelemesi türü yayınlar sayılmadığında 345 nesir, 213 de şiir konulu araştırma makalesi yayımlandığı tespit edilmiştir. Diğer taraftan JAL’da yayımlanmış makalelerin yarısından fazlasının kitap incelemesi türü çalışmalar olduğu gözlemlenmiştir. Bunun JAL’da makale yayımlatmak isteyen Arap edebiyatı araştırmacılarına üstü örtülü bir öneri mesajı olduğu söylenebilir. Gördüğümüz kadarıyla JAL, kitap incelemesi (book review) türü çalışmalara kapısı ardına kadar açık bir dergidir.