Hadith (Dec 2021)
İmâm Buhârî’nin Metinlerini Çelişki Sebebiyle İlletli Bulduğu Hadisler
Abstract
Bu makalede İmam Buhârî’nin muhtelif kitaplarında bulunan ve Kitab ve Sünnet’te sabit olan durumlara veya tarihî ve aklî hakikatlere muhalefet ettiği için metninde sıhhat hükmü verilmesine engel, mâna yönünden bir illet olduğunu açıkça belirttiği hadislerden kırk tanesi incelenmiştir. Bu araştırmada Buhârî’nin tasrih etmeksizin sadece metindeki illetine özlü bir ibare kullanarak işaret ettiği diğer hadislerden ise örnek alınmamıştır. İncelenen hadisler Buhârî’nin et-Tarihü’l-Kebîr, et-Tarihü’l-evsat, ed-Duafaü’s-sagir, Ref’ü’l-yedeyn fi’s-salat isimli eserlerinde Tirmizî’nin el-ʿİlelü’l-kebîr isimli eserinde yer almaktadır. Buhârî’nin illetli bulduğu hadisleri beş başlıkta incelenmiştir. Bunlar, metinleri sahih sünnete aykırı olan hadisler, metinleri söz konusu hadisin râvisi olan sahabînin diğer sahih rivayetlerine aykırı olanlar, metni sahabenin ameline aykırı olanlar, metni o hadisi rivayet eden kişinin görüşüne ve mezhebine aykırı olanlar ve metni vâkıaya aykırı olanlar şeklindedir. Araştırmamız sonucunda İmam Buhârî’nin hadis metnini tenkidde metodunun kuvvetini ve haberlerin metninin muhalefetten selameti hususuna dikkatini gördük. Makalede Buhârî’nin kullandığı “lâ yutâbeu aleyh”, “fîhi nazar” gibi bazı muhtasar ifadelerin metin tenkidiyle irtibatı da görülmektedir.
