“Sevgili Şâhbâzıyla Gönül/Can Kuşu Avlamak” Hayali Üzerine

Abstract

Kadim zamanlarda kullanılan avlanma usulleri, edebî eserlerde sanat gayesiyle yer bulmuştur. Özellikle alıcı bir kuş olarak bilinen şahbazla yapılan avlar ve bu av sahnelerindeki usuller, şairlerin şiirlerinde kullandıkları albenisi yüksek birer sanat malzemesi haline gelmiştir. Bu nedenle şairler; “şahbaz ile kuş avlama usulü”nün klasik edebiyattaki yansımasını genellikle âşık-sevgili müşterekinde işlemişlerdir. Dolayısıyla aşk sergüzeşti içerisinde sevgili; silahlarla donanmış, pençeleri ve kan dökücü unsurları olan bir silahşör gibi tasavvur edilmiştir. Aynı zamanda sevgili, bir saraya hâkim, kolundaki şahbazla üstünlük alametleri olan ve kullarına iltifat sunma tasarrufunu da elinde tutan yüce bir sultandır. Bu tasavvur sebebiyle alan, kapan ve yaralayan özellikleriyle şahbaz; sevgilinin saçı, gözü, bakışı gibi birçok unsuruna benzetilmiştir. Geleneğin âşığa çizdiği aciz ruh hali de bahsedilen bu sultan/sevgili karşısındaki teslimiyetin bir ifadesi olarak kurgulanmıştır. Bu kurgu, “âşığın gönül kuşunun avlanması” ekseninde bir terkibe uğramıştır. Nihai olarak bu çalışmada, temsili olarak “kendisi veya güzellik unsurları şahbaza benzetilen sevgiliyle şahbaza av olan âşığın gönlü” hayali üzerine bir değerlendirme yapılmıştır.

Keywords

• hawk
• hunting
• classical poetry
• lover
• heart bird
• şâh/bâz
• avlanma
• klasik şiir
• âşık
• gönül kuşu