Osmanlı Ayanlık Devri’nde Milli Keleş Abdi Hanedanı

Abstract

Osmanlı Devleti’nin taşra lehine yetkilerini devrettiği ayanlık döneminde konargöçer (koçer) yapısıyla büyümeye başlayan Milan kabileler konfederasyonunun liderliğini üstlenen Keleş Abdi hanesi, bu çalışmanın ana konusudur. Haneye adını veren Keleş Abdi ve ardıllarının Osmanlı Devleti ve temsilcileriyle ittifak ve rekabet halindeki gelgitli ilişkisi 18. yüzyıl başından itibaren arşivlerdeki çeşitli türden belgelerden tespit edilebilmektedir. Çalışma sözlü kültürde yer edinmesine karşın hakkında derli toplu malumata sahip olunamayan mitik Keleş Abdi figürüyle başlayıp, onun adıyla anılan hanenin Mardin-Diyarbekir ve Rakka üçgeninde güçlü bir hanedana dönüşmesinin zeminini sağlayan sosyo-ekonomik dönüşüm ile bu hanedanın ilk önemli liderleri olan Bişar Paşa, Mahmud Bey ve Timur Paşa dönemlerine değinmektedir. Bu meyanda aşiretin yaşam sahasında gözlemlenen büyük bir beşeri değişim ele alınmıştır. Bu değişim yerleşik yaşamın kıtlık, salgın hastalık ve talana açık olmak gibi öngörülemez tehditlerinden korunmak için ibtidai olmasına karşın korunaklı bir yaşam sunan yarı yerleşik konargöçerleşme sürecine sığınmaktır. 18. yüzyılda Milli Aşireti’ni oluşturan kabileler bu hayat tarzında Osmanlı Devleti’nin idari nizamına uygun yeni bir güç olarak belirirken buna aracılık eden Keleş Abdi ve ardılları Osmanlı tarihi araştırmaları için uygun bir araştırma konusu olmaktadır.

Keywords

• keleş abdi
• ayan
• konargöçer
• milli aşireti