مطالعة تجمع فلزات سنگین در محصولات مختلف تحت تأثیر آبیاری با فاضلاب تصفیه‌شدة شهری کرمانشاه

Abstract

در این تحقیق به بررسی تجمع فلزات سنگین شامل مس، آهن، روی، کادمیم و منگنز در اندام‌های مختلف (ریشه، اندام هوایی، میوه یا دانه) ذرت، جو، بامیه و جعفری در شرایط واقعی تحت آبیاری با دو تیمار فاضلاب تصفیه‌شدة شهری خروجی تصفیه‌خانة کرمانشاه (TWW) و آب چاه موجود در اراضی همان منطقه (WEW) در سه تکرار و قالب طرح کاملاً تصادفی کرت‌های خردشده برای هر محصول (در سال زراعی 1393) پرداخته شده است. نتایج تحلیل‌های آماری نشان داد که اثر آبیاری با پساب بر تجمع فلزات سنگین در تمامی محصولات در سطح 5 درصد معنادار بود. همچنین، تجمع آهن، روی و کادمیم در اندام‌های محصولات مورد بررسی تحت تیمار پساب بیش از تیمارهای آب چاه و از نظر آماری نیز معنا‌دار بود و در بیشتر موارد بالاتر از حدود استانداردها نیز قرارداشت، ولی از نظر تجمع مس و منگنز، علی‌رغم مشاهدة اختلاف معنا‌دار آماری و مقداری بین تیمارهای مختلف، میزان تجمع این دو فلز در اندام‌های مختلف محصولات در اکثر موارد پایین‌تر از حدود مجاز قرارداشت. دامنة تغییرات فلزات سنگین در محصولات مختلف تحت تیمارهای آبیاری با پساب، 7/37-1/14، 1165-1/71، 6/98-3/24، 30/2-10/0 و 269-8/15 میلی‌گرم در کیلوگرم به‌ترتیب برای مس، آهن، روی، کادمیم و منگنز اندازه‌گیری شد. علاوه‌بر این، تجمع فلزات مختلف در ریشه بیش از اندام‌های دیگر به‌دست آمد.

Keywords

• بامیه
• پساب شهری تصفیه‌شده
• جعفری
• جو
• ذرت
• فلزات سنگین