اثر تجویز مکمل ید بر عملکرد رشد، فراسنجه های تولید مثلی و هورمونهای تیروئیدی گوسفندان داشتی در برخی مناطق استان مرکزی، ایران

Abstract

سابقه و هدف: ید عنصری ضروری برای ساخت هورمونهای تیروئیدی است که سوخت‌وساز بدن را کنترل می‌کنند. کمبود تحت بالینی عنصر ید که به فقر آن در خاک مربوط می‌شود در دام‌های اکثر نقاط کشور به‌ویژه دامهای استفاده کننده از مرتع، محتمل بوده و حدود 10 سال قبل نیز در گوسفندان برخی مناطق استان مرکزی با ید معدنی پلاسمای کمتر از 5 میکروگرم در دسی‌لیتر گزارش شده است. هدف این تحقیق، بررسی مجدد وضعیت ید در گوسفندان منطقه شازند و ارزیابی اثرات استفاده از یک مکمل روغنی یددار بر غلظت هورمونهای تیروئیدی، مقدار ید غیرآلی سرم خون، شیر و عملکرد میش‌ها و بره‌های آنها بود.مواد و روش‌ها: تعداد هفت گله گوسفند داشتی در استان مرکزی و منطقه‌ای که قبلا کمبود ید در گوسفندان آن‌ها گزارش شده بود به شکل تصادفی انتخاب و ید غیرآلی سرم خون میش‌ها اندازه گیری شد. برای ارزیابی اثرات مکمل‌ ید، از میان گله‌ها، گله‌ای با پایین‌ترین مقدار ید معدنی سرم که قابلیت اجرای آزمایش را نیز داشت، انتخاب گردید و 80 راس میش توده نژاد فراهانی با میانگین وزن 8/7±53/48 قبل از قوچ اندازی به دو گروه 40 راسی به عنوان گروه‌های شاهد و آزمایشی تقسیم شدند. در گروه آزمایشی از مکمل تزریقی ید با نام تجاری دپودین، سه هفته قبل از قوچ اندازی و 9 هفته بعد از آن به مقدار 5/1 میلی لیتر به شکل عضلانی استفاده شد. غلظت هورمون‌های تیروئیدی شامل تری یدو‌تیرونین و تیروکسین در روز 60 و 120 از شروع آزمایش، ید غیر آلی سرم خون هر ماه تا روز 180، ید غیر آلی شیر میشها بعد از زایش و فراسنجه‌های تولیدی و تولید‌مثلی در دو گروه اندازه‌گیری و مقایسه شد.یافته‌ها: وضعیت ید گله‌های بررسی شده حاکی از ادامه وضعیت کمبود ید در منطقه مورد مطالعه و عدم رفع این مشکل بود. کمترین و بیشترین مقدار ید معدنی سرم گله‌ها به ترتیب 22/0±0/2 و08/2±38/4 میکروگرم در دسی‌لیتر بود. استفاده از مکمل ید در گله آزمایشی باعث افزایش معنی‌دار غلظت هورمون‌های تیروئیدی گردید (05/0>P). همچنین ید غیرآلی سرم و شیر میش‌ها به ترتیب از 39/2 و 22/1 میکروگرم در دسی‌لیتر در گروه شاهد به 2/11 و 44/21 میکروگرم در دسی‌لیتر در گروه آزمایشی، افزایش یافت (01/0>P). میانگین وزن تولد بره‌ها در گروه آزمایشی و شاهد به ترتیب62/0±33/4 و77/0±91/3 کیلوگرم بود که اختلاف معنی‌داری داشت (05/0>P). همچنین میانگین وزن شیرگیری بره‌های گروه آزمایشی در مقایسه با شاهد (به ترتیب16/1±08/17 و 83/1± 6/16کیلوگرم) و میزان زنده مانی بره ها تا 120 روزگی افزایش یافت درحالیکه نرخ زایش و تعداد بره در هر زایش تحت تأثیر مکمل ید قرار نگرفت. نتیجه‌گیری: نتایج حاکی از ادامه کمبود ید در منطقه مطالعه شده بر اساس غلظت پایین ید معدنی سرم خون و اثربخشی مکمل ید در کاهش عوارض آن در گوسفندان و بهبود عملکرد تولیدی و تولید مثلی آن‌ها می باشد.

Keywords

• فراسنجه های تولید مثلی
• کمبود ید
• گوسفند داشتی
• هورمون های تیروئیدی
• ید غیر آلی سرم