Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi (Jun 2019)
Masal Uyarlamalarının Vladimir Propp’un Yaklaşımı ile İncelenmesi “Pamuk Prenses” Masalı Örneği
Abstract
Rus masal bilimci Vladimir Propp, 1928 yılında “Masalın Morfolojisi” adlı eserini ortaya koymuştur. Propp, bu eserinde masalların yapı özelliklerini belirlemeyi amaçlamıştır. Bunun için de incelediği Rus masallarından yola çıkarak fonksiyon adını verdiği, masala hareket sağlayan davranışlar veya olaylar belirlemiştir. 31 adet olarak belirlediği bu fonksiyonları ise 7 kişinin üstlendiğini ortaya koymuştur. Buna göre kişi ve fonksiyon sayısı değişmemekte, ancak fonksiyonların sıralaması değişkenlik gösterebilmektedir. Bunun yanı sıra fonksiyonlar aynı masal içerisinde çok kez tekrar edebilmektedir. Propp'un bu yaklaşımı günümüzde hala yazılı edebiyat alanında bir inceleme metodu olarak kullanılmaktadır. Bu çalışmanın amacı ise bu edebiyat bilimi inceleme metodunu uyarlamalar üzerinde kullanmaktır. Bu şekilde sözlü edebiyattan yazılı edebiyata, daha sonrasında ise görsel-işitsel boyuta aktarılan masalın beyaz perdeye aktarımında ne gibi özelliklerin ortaya çıktığı görülmektedir. Zira film süresi, senarist ve yönetmen dokunuşları, hatta oyuncu özellikleri gibi faktörlerden dolayı bir değişiklik olağandır. Öyle ki dinleyici ya da okuyucu olarak zihnimizde oluşturduğumuz masalsı imgeler artık başkaları tarafından belirlenmektedir. Bu noktada ise önemli olan masal filmi ile masalsı film arasındaki farkı göz ardı etmeden, uyarlanmada oluşan farkları belirleyebilmektir. Bahsettiğimiz üzere bu da Propp'un yapı inceleme yöntemiyle mümkündür. Bu yöntemle sırası değişen, çıkarılan ya da eklenen fonksiyonları belirlemek mümkündür. Ayrıca Propp'un 31 fonksiyonu arasında bulunmamasına rağmen uyarlamaya hareket sağlayan davranışlar da ortaya konulabilmektedir. Son olarak Propp'a ait olan ya da ortaya çıkan yeni fonksiyonların kim tarafından üstlenildiği de belirlenebilir ve orijinal metinden ne kadar uzaklaşıldığı ile ilgili veri toplanabilinir. Sonuç olarak bu çalışmada edebiyat alanında masal türü incelemelerinde kullanılan bu yöntem ile Grimm Kardeşler tarafından yazıya geçirilen "Pamuk Prenses" masalı ve ondan yola çıkarak çekilen bir masal uyarlaması sekanslara bölünerek incelenmiş ve değişen tüm olgular ortaya konmuştur. Ayrıca Propp'tan bağımsız olarak eklenen fonksiyonların masala getirdiği hareket de açıklanmıştır.
Keywords
