تحلیل روابط حق‌الزحمه حسابرسی و ریسک حسابرسی در مواجهه با تجدید ارائه و آشفتگی مالی

Abstract

حق‌الزحمه حسابرسی معیاری برای بررسی وابستگی اقتصادی حسابرس به صاحبکار است که ارزیابی آن مستلزم تمرکز بر میزان تلاش حسابرس و ریسک‌های مربوطه است. در این مقاله روابط بین حق‌الزحمه حسابرسی و ریسک حسابرسی در مواجهه با تجدید ارائه و آشفتگی مالی مورد تحلیل قرار گرفته است. تعداد 127 شرکت طی سال‌های 1390 تا 1398 از جامعه شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران غربال شده‌اند. یافته‌های پژوهش بیانگر آن است که آشفتگی مالی به عنوان معیاری از ریسک تجاری صاحبکار تأثیر معنادار مثبتی بر حق‌الزحمه حسابرسی دارد؛ همچنین، تجدید ارائه صورت‌های مالی به عنوان معیاری از ریسک حسابرسی تأثیر معنادار مثبتی بر حق‌الزحمه حسابرسی دارد. نتایج حاکی از آن است که تجدید ارائه صورت‌های مالی و آشفتگی مالی به عنوان عوامل بالقوه ریسک می‌توانند بر ریسک درک ‌شده حسابرسان اثر بگذارند و این رخداد تغییر رفتار حسابرسان و تغییر حق‌الزحمه حسابرسی را به دنبال دارد. حسابرسان در شرکت‌های مشمول تجدید ارائه صورت‌های مالی و مواجه با آشفتگی مالی، ریسک را بالا ارزیابی کرده و سعی می‌کنند تلاش حسابرسی را افزایش دهند که این موارد سبب افزایش حق‌الزحمه حسابرسی می‌شود. طبق استدلال نظری انتظار می‌رفت در شرکت‌های مواجه با آشفتگی مالی، تجدید ارائه صورت‌های مالی بتواند نشانه جدی‌تری از ریسک حسابرسی درک ‌شده و تغییر رفتار حسابرسان در افزایش تلاش حسابرسی برای شناسایی انحراف با اهمیت باشد که مستلزم افزایش حق‌الزحمه حسابرسی است. در عین حال، بر خلاف انتظار شواهد معناداری در تأیید تأثیر قوی‌تر ریسک حسابرسی بر حق‌الزحمه حسابرسی در شرکت‌های مواجه با آشفتگی مالی مشاهده نشد.

Keywords

• حق‌الزحمه حسابرسی
• ریسک حسابرسی
• تجدید ارائه صورت‌های مالی
• آشفتگی مالی