برآورد وراثت‌پذیری محتوای روغن و پروتئین دانه در لاین‌های کنجد (Sesamum indicum L.) در رژیم‌های مختلف آبیاری و تلقیح با گونه‌های قارچ‌ میکوریزا

Abstract

به منظور بررسی تنوع ژنتیکی و وراثت‌پذیری محتوای روغن و پروتئین دانه در لاین‌های کنجد تحت رژیم‌های مختلف آبی و قارچ‌های میکوریزا، تعداد 8 لاین کنجد در سه آزمایش جداگانه به صورت فاکتوریل- اسپلیت پلات در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی ایستگاه ساعتلوی ارومیه در سال زراعی 1394 و 1395 مورد بررسی قرار گرفتند. کرت‌های اصلی شامل ترکیب عامل A یعنی سه سطح مختلف آبیاری و عامل B یعنی سه سطح تلقیح با قارچ میکوریزا Glomus mosseae، تلقیح با قارچ میکوریزا Glomus intraradices و عدم تلقیح بودند. کرت‌های فرعی در برگیرنده عامل C شامل لاین‌های کنجد بود. صفات مورد مطالعه شامل درصد و عملکرد روغن، درصد و عملکرد پروتئین، درصد نیتروژن و شاخص کلروفیل بود. در شرایط آبیاری مطلوب، بیشترین وراثت‌پذیری برای صفت درصد پروتئین (88/0) و شاخص کلروفیل (79/0) در شرایط تلقیح با قارچ گلوموس موسه‌آ مشاهده شد. در شرایط تنش خشکی ملایم، بیشترین وراثت پذیری برای شاخص کلروفیل (70/0) و درصد پروتئین دانه (63/0) در شرایط تلقیح با قارچ گلوموس موسه‌آ مشاهده شد. در نه محیط مختلف آزمایش، بیشترین میزان واریانس ژنتیکی در صفات شاخص کلروفیل، عملکرد روغن و عملکرد پروتئین دانه مشاهده شد. در هر سه شرایط مختلف آبیاری، بیشترین میزان تغییرات فنوتیپی، ژنتیکی و محیطی در صفات شاخص کلروفیل و عملکرد پروتئین دانه مشاهده شد. بنابراین با انتخاب صفات شاخص کلروفیل و درصد پروتئین دانه می‌توان در برنامه‌های به‌نژادی عملکرد روغن و عملکرد پروتئین دانه را بهبود بخشید.

Keywords

• "اجزای واریانس"
• "توارث پذیری"
• "درصد نیتروژن"
• "شاخص کلروفیل"
• "لاین"