Archiwum Kryminologii (Jan 2008)
Działalność wychowawcza sądu rodzinnego wobec nieletnich – pomiędzy ideami a praktyką
Abstract
Celem tekstu jest wykazanie różnicy pomiędzy praktyczną działalnością sądu rodzinnego w postępowaniu z nieletnimi, a założeniami odnoszącymi do tej działalności. Autor tekstu rozpoczyna swoje rozważania od przedstawienia założeń podstawowych zasad postępowania z nieletnimi i podkreśla przede wszystkim znaczenie tzw. zasady dobra nieletniego. Następnie w tekście scharakteryzowane zostają środki wymierzane nieletnim na podstawie podstawowych danych statystyki sądowej, których struktura według autora nie zmieniła się znacząco na przestrzeni lat. Wśród nich autor opracowania wymienia m.in.: nadzór kuratora, zobowiązanie nieletniego do określonego zachowania czy skierowanie go do ośrodka pracy z młodzieżą. Podstawę publikacji stanowi natomiast analiza badań własnych autora, który zbadał strukturę orzeczeń sądów rodzinnych wobec młodszych nieletnich, którzy nie ukończyli 13 lat. Odnosząc się do wniosków z analizy W. Klaus podkreśla przede wszystkim charakterystyczny dla analizowanej kategorii wyższy odsetek spraw umarzanych czy niewszczętych, rzadsze występowanie nadzoru kuratora i podejmowanie decyzji o umieszczeni nieletniego w placówce. Autor nakreśla też problem braku poczucia winy rodziców nieletnich, którzy w czasie postępowania zrzucają winę za czyn dziecka na innych i starają się bronić go za wszelką cenę. W. Klaus zwraca uwagę na obciążanie rodziców kosztami postępowania, które według niego stanowić może quasi-środek wpływający na poczucie u opiekunów odpowiedzialności za zachowanie dzieci. W tekście omówione zostają także orzeczenia sądów w badaniach katamnestycznych, których celem było prześledzenie wpływu spraw sądowych na dalszą karierę przestępczą nieletnich oraz analiza sposobu orzekania sędziów. Podsumowując tekst, autor przedstawia uwagi na temat skuteczności środków stosowanych wobec nieletnich przez sądy rodzinne i analizuje je w oparciu o cele postępowania. W. Klaus raz jeszcze podkreśla rozziew między widoczną praktyką postępowania z nieletnimi, a jego założeniami. Sugeruje konieczne zmiany systemu wymiaru sprawiedliwości dla nieletnich zakładające m.in. budowę sieci współpracy złożonej z różnych instytucji i wprowadzanie programów profilaktycznych opartych na wynikach badań kryminologicznych.
Keywords
