پسایندسازی: آزمونی برای شناسایی سازه‌های نحوی در فارسی

Abstract

یکی از واحدهای زبانی که در تحلیل دستوری و در پژوهش­های مختلف بسیار مورد بررسی قرار گرفته، «سازه‌ها» هستند. تقریباً همة عملیات‌ نحوی بر روی سازه‌ها اعمال می‌شود و شناسایی نکردن درست آن‌ها، افزون بر ایجاد ابهام نحوی، تحلیل عملیات نحوی را نیز در عمل ناممکن خواهد نمود. «آزمون‌های تعیین سازه» ابزارهایی هستند که در سنّت نحو ساختارگرا و در پی آن در کمینه­ گرایی برای شناسایی سازه‌ها و مرز بین آن‌ها معرفی شده‌اند. این در حالی است که در زبان فارسی به این موضوع کمتر از این دید توجه شده‌است. در پژوهش حاضر، پس از مرور آزمون­های اشاره‌شده در منبع‌های گوناگون و بررسی ساخت سازه‌ای زبان فارسی، نخست، فرایند نحوی «پسایندسازی» را که در زبان فارسی بسیار رخ می‌دهد، تعریف کردیم. سپس، آن را با دیدی متفاوت و به عنوان آزمونی جدید برای شناسایی سازه‌ها که متناسب با نحو فارسی باشد، مورد تحلیل و بررسی قرار دادیم. در پایان، این نتیجه به دست آمد که می‌توان سازه‌های اصلی جمله، همچون گروه حرف تعیین، گروه حرف اضافه‌ای، گروه صفتی، گروه قیدی و گروه متمم‌نما را با موفقیت با استفاده از این آزمون شناسایی کرد. همچنین، به برخی محدودیت‌های این آزمون نیز در شناسایی بعضی سازه­ها اشاره شده‌است.

Keywords

• سازه­های نحوی
• آزمون­های تشخیص سازه
• پسایندسازی
• نحو
• فارسی