اثر کاربرد قارچ Rhizophagus intraradices و کود شیمیایی بر عملکرد و اجزای عملکرد گلرنگ و نخود در کشت مخلوط

Abstract

اثر کاربرد قارچ Rhizophagus intraradices و کود شیمیایی بر عملکرد و اجزای عملکرد گلرنگ و نخود در کشت مخلوطچکیدهسابقه و هدف: کشت مخلوط به عنوان انقلاب سبز جدید می‌تواند با استفاده بهتر از منابع، زمینه را برای تولید پایدار فراهم کند. در مدیریت پایدار بوم‌نظام‌های کشاورزی، کاربرد کودهای زیستی بویژه میکوریزا به‌عنوان مکمل یا جایگزین کودهای شیمیایی از اهمیت بالایی برخوردار است. بر همین اساس مطالعهای با هدف ارزیابی اثر قارچ Rhizophagus intraradices و کودهای شیمیایی بر عملکرد و اجزای عملکرد گلرنگ و نخود در کشت مخلوط اجرا گردید.مواد و روشها: یک آزمایش مزرعهای به‌صورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوک‌های کامل تصادفی با 20 تیمار و سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه مراغه در سال زراعی 1398 اجرا گردید. فاکتور اول شامل الگوهای مختلف کشت (P1: کشت خالص گلرنگ، :P2 کشت خالص نخود، :P3 کشت یک ردیف گلرنگ+ یک ردیف نخود، :P4 کشت سه ردیف گلرنگ+ دو ردیف نخود و :P5 کشت، چهار ردیف گلرنگ+ دو ردیف نخود) و فاکتور دوم شامل منابع مختلف کودی:F1) عدم کاربرد کود، :F2قارچ میکوریزا (Rhizophagus intraradices)، :F3 کود شیمیایی توصیه شده و F4: 50 درصد کود شیمیایی+ قارچ میکوریزا) بودند.یافته‌ها: نتایج نشان داد بیشترین عملکرد دانه گلرنگ (6/ 1906 کیلوگرم در هکتار) و نخود ( 765 کیلوگرم در هکتار) در کشت خالص با کاربرد تلفیقی 50 درصد کود شیمیایی+ قارچ میکوریزا مشاهده شد. علاوه بر این، بیشترین درصد روغن (51/28 درصد) و عملکرد روغن (71/508 کیلوگرم در هکتار) گلرنگ به‌ترتیب در الگوهای کشت 4:2 و کشت خالص با کاربرد تلفیقی 50 درصد کود شیمیایی+ قارچ میکوریزا حاصل شد. علیرغم کاهش عملکرد دانه گلرنگ و نخود در کشت مخلوط نسبت به کشت خالص، شاخص نسبت برابری زمین سودمندی کشت مخلوط را تأیید کرد، به طوری که در تمام تیمارهای کشت مخلوط نسبت برابری زمین بالاتر از یک بود و بیشترین مقدار این شاخص (89/1) در تیمار 1:1 با کاربرد 50 درصد کود شیمیایی+ قارچ میکوریزا مشاهده شد. نتیجه‌گیری: با توجه به شاخص‌های نسبت برابری زمین، بهروه‌وری سیستم و شاخص مالی مخلوط، الگوی کشت یک ردیف گلرنگ+ یک ردیف نخود همراه با کاربرد تلفیقی 50 درصد کود شیمیایی+ قارچ میکوریزا نه تنها منجر به ایجاد تنوع در اکوسیستم‌های کشاورزی و پایداری تولید شد، بلکه در افزایش درآمد اقتصادی و بهره‌وری استفاده از زمین‌های کشاورزی نیز موثر است. در نتیجه استفاده از کودهای زیستی در کشت مخلوط میتواند اثرات زیانبار کودهای شیمیایی را روی محیط زیست کاهش دهد. واژگان کلیدی: درصد روغن، عملکرد دانه، قارچ میکوریزا آربوسکولار، نسبت برابری زمین.

Keywords

• درصد روغن
• عملکرد دانه
• قارچ میکوریزا آربوسکولار
• نسبت برابری زمین