نقد تحلیل و زیبایی شناسی متون (Jun 2023)
بررسی اقوال و احوال بایزید بسطامی و جنید بغدادی بر طبق نظریه روان‌شناسی مثبت
Abstract
چکیدهامروزه با گسترش مطالعات بینارشته‌ای مرزهای سنتی رشته‌های مختلف دانشگاهی تغییر کرده و بسیاری از آثارگذشتگان با استفاده از نظریات جدید بازکاوی و مورد مطالعۀ مجدد قرار گرفته‌است. روان‌شناسی مثبت که به‌تازگی مورد توجه روان‌شناسان قرار گرفته؛ مؤلفه‌هایی را عنوان می‌کند که با اصول عرفا بسیار نزدیک است. سلیگمن مؤلفه‌های مؤثر در این حوزه را به شش قسمت تقسیم کرده‌است: خرد، شجاعت، عشق، عدالت، میانه‌روی و تعالی. این فضیلت‌ها در میان آثار عرفا مشهود است، از جمله تذکرةالاولیای عطار که به شرح اقوال عارفان پرداخته است. جستار حاضر با استفاده از روش تحلیلی– توصیفی و استفاده از منابع کتابخانه‌ای به بررسی اقوال جنید بغدادی و بایزید بسطامی پرداخته است. با بررسی زندگی این دو پیشوای بزرگ مشرب‌های عرفانی متفاوت و مهم یعنی «عرفان عابدانه» و «عرفان عاشقانه»، می‌خواهیم به نکاتی از زندگی و شخصیت آنها پی‌ببریم که با مؤلفه‌های روان‌شناسی مثبت‌گرا مطابقت بیشتری دارد. مؤلفة خرد اولین اصل مثبت‌گرایان است و مکرر در احوال این دو بزرگوار مشاهده می‌شود و یا تعالی، آخرین مؤلفة مثبت‌گرایان، تک تک اصولش بجز فضیلت شوخ‌طبعی مابقی با رفتار آنان مطابقت دارد. مؤلفه‌هایی نظیر عشق، عدالت و میانه‌روی نیز با آموزه‌های عارفان شباهت زیادی دارد، اما مؤلفه‌ای مانند شجاعت کمتر به آن توجه شده است.
