سنجش دانش ساخت‌واژی فارسی‌آموزان سطح پیشرفته دانشگاه الزهرا (س): موردپژوهی وندهای اشتقاقی

Abstract

دانش واژه و ساختمان آن از جنبة تصریفی یا اشتقاقی در کاربرد تولیدی زبان اهمیت بسزایی دارد. در این پژوهش کوشش شد با تمرکز بر وندهای اشتقاقی زبان فارسی، دانش ساخت‌واژی فارسی‌آموزان در رابطه با وندهای اشتقاقی زبان فارسی شامل پسوندها و پیشوند‌ها بررسی شود. گرد‌آوری داده‌ها مبتنی بر پیکره نوشتاری فارسی‌آموزان و کتاب درسی پارسا، فارسی عمومی (3) است. بر این اساس، 105 نسخه از نگارش‌های فارسی‌آموزان سطح پیشرفته (1) و (2) مرکز آموزش زبان فارسی به غیر فارسی‌زبانان دانشگاه الزهرا (س) همراه با کتاب درسی پارسا 3 که مشتمل بر 20 درس است، بررسی شدند و واژه‌های مشتق به‌کاررفته در آن‌ها استخراج و به طور جداگانه مطالعه شدند. یافته‌های به‌دست‌آمده از تحلیل توصیفی و کمی داده‌ها بر اساس آزمون مقایسه یک‌گروهی نشان داد میزان کاربرد واژه‌های مشتق در نگارش فارسی‌آموزان تا اندازه‌ای بازتاب میزان مواجهة آن‌ها با واژه‌های مشتق موجود درکتاب است که به‌طور مستقیم یا غیر مستقیم آموزش داده شده‌است. بنابراین یافته‌های موردِ اشاره همسو با نظریه پردازش درون‌داد است که با مهم‌شمردن نقش درون‌داد، مواجهه با درون‌داد را از شرایط لازم در زبان‌دوم‌آموزی می‌داند. یافته‌های به‌دست‌آمده از داده‌ها نشان می‌دهد دو تکواژ «-یی/-گی» و «-ه» بالاترین درصد بازنمایی را در نگارش‌های فارسی‌آموزان داشته‌اند. از دیگر یافته‌های این پژوهش گرایش فارسی‌آموزان به استفاده از پسوندهای اشتقاقی در مقایسه با پیشوندهای اشتقاقی است. همچنین، بیشترین واژه‌های مشتق به‌کاررفته در نگارش فارسی‌آموزان به‌ترتیب متعلق به دو مقوله صفت و اسم است.

Keywords

• زبان‌دوم‌آموزی
• واژه‌های مشتق
• تکواژهای اشتقاقی
• پردازش درونداد
• مواجهه